Οι ηλικίες 36-50 αντιµετωπίζουν αυξηµένη πίεση και υφίστανται τη µεγαλύτερη ψυχολογική επιβάρυνση
«Το παιδί µου το φέρνει πολύ βαριά που είναι άνεργος. Εχει σπουδάσει Κοινωνιολογία και εδώ και µήνες προσπαθεί να βρει δουλειά αλλά µάταια. Εχει κλειστεί στον εαυτό του και δεν µιλάει σε κανέναν. Δεν θέλει να έχει προσωπική ζωή, σχεδόν δεν βγαίνει από το σπίτι. Τι να κάνει κιόλας χωρίς λεφτά; Φοβάµαι µήπως βάζει µε το µυαλό του άσχηµες σκέψεις». Το ιδιότυπο SOS εκπέµπεται από µητέρα που καλεί στην τηλεφωνική γραµµή του Ερευνητικού Πανεπιστηµιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (στον αριθµό 1034) για τον 26χρονο γιο της.
Η απόγνωση έρχεται να προστεθεί στα οικονοµικά και κοινωνικά προβλήµατα, η αίσθηση του σηµερινού αδιεξόδου πνίγει την όποια ελπίδα για το µέλλον. Τα στοιχεία αποτυπώνουν µια πραγµατικότητα ζοφερή: έρευνα του ΕΠΙΨΥ ως προς τις κλήσεις στην τηλεφωνική γραµµή για την κατάθλιψη – στην οποία συγκρίνεται το πρώτο εξάµηνο του 2010 µε αυτό του 2011 – διαπιστώνει εντυπωσιακή έξαρση αρνητικών συµπτωµάτων. Οι Ελληνες που τηλεφωνούν για βοήθεια διακατέχονται από «πεσµένη διάθεση - λύπη» (79,6%), καθώς και από έλλειψη ενδιαφέροντος για τις καθηµερινές δραστηριότητές τους (45,3%), στερούνται δύναµης και ενέργειας (41,2%), δυσκολεύονται να χαλαρώσουν (40,4%), ακόµη και να κοιµηθούν οµαλά (29,6%). Τα ποσοστά χτυπούν κόκκινο στις κλίµακες κατάθλιψης υποδηλώνοντας σοβαρές διαταραχές, οι οποίες ενίοτε αποκτούν σάρκα και οστά µέσα από ψυχοσωµατικά συµπτώµατα – αυξηµένα κατά 52,1% σε σχέση µε πέρυσι!
|||||||| Εμπιστευτικές συνομιλίες
Οι τηλεφωνικές κλήσεις στο ΕΠΙΨΥ δεν µαγνητοφωνούνται. Οι συνοµιλίες είναι απόρρητες και εµπιστευτικές. Οι ανθρώπινες ιστορίες που βγαίνουν στην επιφάνεια είναι αποτέλεσµα της εκ των υστέρων καταγραφής που γίνεται από τους κλινικούς ψυχολόγους - συνοµιλητές των αιτούντων βοήθεια και τους ψυχιάτρους που εποπτεύουν την όλη διαδικασία στο πλαίσιο αξιολόγησης της γραµµής. Είναι όµως ικανές να σκιαγραφήσουν µέσα από προσωπικές πτυχές τη γενικευµένη αγωνία για το αύριο.
«Τα στοιχεία της γραµµής βοήθειας για την κατάθλιψη εµφανίζουν την ψυχολογική επιβάρυνση από την οικονοµική κρίση να πλήττει κυρίως την κατ’ εξοχήν παραγωγικήηλικιακή οµάδα (36-50 ετών), άτοµα δηλαδή που κατά κανόνα έχουν να αντιµετωπίσουν πολλαπλές υποχρεώσεις, οικογενειακές και άλλες» τονίζει η κυρία Μαρίνα ΟικονόµουΛαλιώτη , επίκουρη καθηγήτρια Ψυχιατρικής, η οποία και έχει την επιστηµονική ευθύνη της γραµµής του ΕΠΙΨΥ. «Ωστόσο, και τα άτοµα νεότερης ηλικίας (21-35 ετών) συχνά αναφέρουν έντονο άγχος για την έλλειψη επαγγελµατικών προοπτικώναλλά και τους όρους που προδιαγράφουν το εργασιακό µέλλον τους». Σε πολλές περιπτώσεις η οικονοµική επισφάλεια φαίνεται να σχετίζεται µε την εκδήλωση ή την επιδείνωση καταστάσεων συνδεόµενων µε υψηλά επίπεδα άγχους, όπως κρίσεις πανικού, προβλήµατα ύπνου και φοβίες. Αρκετές είναι παράλληλα οι περιπτώσεις στις οποίες η ανεργία αναφέρεται ως παράγοντας που επιδεινώνει και διαιωνίζει µια καταθλιπτική συµπτωµατολογία δηµιουργώντας έναν φαύλο κύκλο καθώς τα συµπτώµατα της κατάθλιψης εµποδίζουν µε τη σειρά τους το άτοµο να αναζητήσει µε επιτυχία µια νέα θέση εργασίας και να ανταποκριθεί σε εργασιακές υποχρεώσεις. Ο αντίκτυπος δε της οικονοµικής δυσπραγίας στην αυτοκτονικότητα είναι σηµαντικός, ιδίως στον ανδρικό πληθυσµό.
Οι κλήσεις εξυπηρετούν πολλές φορές το «επείγον» του πράγµατος, αµβλύνουν προσωρινά τον πόνο, αποτρέπουν αυτοκτονίες, παραπέµπουν σε, ασφαλώς δηµόσιες, ψυχιατρικές υπηρεσίες. Τι γίνεται όµως όταν και αυτές οι δοµές δοκιµάζονται από την κρίση; Οταν συρρικνώνονται σταδιακά αδυνατώντας να παράσχουν βοήθεια τη στιγµή που πρέπει; «Ο χρόνος αναµονής µπορεί να φθάσει ως και τα δύο χρόνια» σηµειώνει η κυρία Ειρήνη Μπαρδάνη , παιδοψυχίατρος, διευθύντρια του Ιατροπαιδαγωγικού Κέντρου Παλλήνης, που λειτουργεί ως εξωνοσοκοµειακή µονάδα του Σισµανόγλειου Γενικού Νοσοκοµείου Αττικής. Η κυρία Μπαρδάνη µιλάει για την έλλειψη προσωπικού σε αντιδιαστολή µε την υπερπληθώρα περιστατικών. Η ίδια είναι εξάλλου στέλεχος κατά το… ήµισυ του Κέντρου, αφού ∆ευτέρα και Παρασκευή είναι υποχρεωµένη να το εγκαταλείπει για να επισκεφθεί ξενώνες.
«Είναι αρκετές οι περιπτώσεις στις οποίες βλέπουµε περιστατικά, και µάλιστα σοβαρά, που ζήτησαν αρχικώς ραντεβού το 2009. Πρόκειται για ανθρώπους που δεν έχουν άλλη επιλογή, δεν µπορούν να αντεπεξέλθουν στις οικονοµικές απαιτήσεις της ιδιωτικής βοήθειας, δεν έχουν βρει άκρη ούτε µε άλλες δηµόσιες υπηρεσίες. Μας πιέζουν, θυµώνουν, δεν έχουµε καιεµείς τρόπο να ικανοποιήσουµε τα αιτήµατά τους…».
|||||||| Επιπτώσεις και στα παιδιά
Η ίδια επισηµαίνει ότι οι συνέπειες της οικονοµικής κρίσης δεν αφήνουν ανέγγιχτα τα παιδιά. «Παρατηρούµε όξυνση στις αγχώδεις διαταραχές και στις φοβίες. Πολλά παιδιά“αποσύρονται”, κάποια δεν αφήνουν τους γονείς να βγουν από το σπίτι, άλλα παρουσιάζουν εκνευρισµό και πτώση στη σχολική επίδοση».
«Τον Σεπτέµβριο του 2010 ο χρόνος αναµονής για ένα καινούργιο περιστατικό που ζητούσε ραντεβού ήταν µία εβδοµάδα. Σήµερα είναι δυόµισι µήνες» σχολιάζει από την πλευρά του ο διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Βύρωνα - Καισαριανής και αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστηµίου Αθηνών κ. Δηµήτρης Πλουµπίδης.
«Περίπου το 1/3 του συνόλου αυτών που ζητούν βοήθεια επισκέπτονταν στο παρελθόν ιδιώτες γιατρούς αλλά πλέον δεν µπορούν να αντεπεξέλθουν στο έξοδο. Και πριν από τηνεποχή του µνηµονίου είχαµε περιστατικά που αντανακλούν το κοινωνικό µπάχαλο της τελευταίας δεκαετίας, ανθρώπους που χρωστούν δόσεις δανείων ή πιστωτικές κάρτες, τώραόµως η κατάσταση έχει οξυνθεί. Οσοι απευθύνονται το τελευταίο διάστηµα στο Κέντρο εµφανίζουν στην πλειονότητά τους κρίσεις πανικού και σηµάδια κατάθλιψης, συµπτώµατα που µπορούν να συνδεθούν άµεσα µε τη συγκυρία. Σε πρώτη φάση χορηγούµεφαρµακευτική αγωγή για τη µείωση του άγχους καθώς αυτό στρεβλώνει την ούτως ή άλλως δύσκολη καθηµερινότητά τους».
ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
Αγωνίες πίσω από το ακουστικό
Προσωπικές ιστορίες µε βάση κλήσεις που έγιναν στη γραµµή 1034 του ΕΠΙΨΥ, του Ερευνητικού Πανεπιστηµιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής.
«Δεν αντέχω, κλαίω, δεν βλέπω φως»
«Κάθε µέρα ξυπνάω µε τον φόβο ότι οι τράπεζες θα µας τα κατασχέσουν όλα, ακόµη και το σπίτι που µένουµε. Ο άντρας µου είναι πιο ψύχραιµος από µένα ή τουλάχιστον έτσι δείχνει. Αλλά εγώ δεν αντέχω, κλαίω συνέχεια, δεν βλέπω κανένα φως. Εχω άγχος, µελαγχολία,όλα τα βλέπω µαύρα. Πρέπει να αλλάξω σχολείο στα παιδιά, δεν µπορούµε πια να πληρώνουµε τα ιδιωτικά. Πιο πολύ γι’ αυτά κλαίω, είναι κρίµα κι άδικο να γκρεµίζονται όλα όσα θεωρούσαν δεδοµένα».
Γυναίκα, 48 ετών
«Ολα αυτά µε κάνουν να νιώθω άχρηστος»
«∆ουλεύω από µικρό παιδί και τώρα ξαφνικά στην ανεργία… Με απέλυσαν. Σε αυτή την ηλικία κανείς δεν σε παίρνει στη δουλειά. ∆εν είναι µόνο το οικονοµικό, οι υποχρεώσεις, το πώς θα ταΐσεις την οικογένειά σου, είναι ότι η κατάσταση µε έχει κάνει να νιώθω άχρηστος.
∆εν µπορώ να κοιτάξω τη γυναίκα µου στα µάτια, δεν µου λέει τίποτα αλλά ξέρω τι σκέφτεται. Ντρέποµαι για τον εαυτό µου, δεν θέλω να βγαίνω από το σπίτι».
Ανδρας, 46 ετών
«Φοβάµαι τι άλλο θα µας βρει»
«∆εν µπορώ να κοιµηθώ, να φάω τις τελευταίες µέρες. Το άγχος µε παραλύει. Φοβάµαι τι άλλο θα µας βρει. Με έχει επηρεάσει η κρίση και ο τρόπος που φέρονται στουςσυνταξιούχους. Αλλιώς τα υπολόγιζα, πίστευα ότι είχα εξασφαλισµένα τα γεράµατά µου, ότι θα ζήσω αξιοπρεπώς το υπόλοιπο της ζωής µου. Πάει πια… ∆εν έχω κανέναν να µε κοιτάξει άµα συµβεί κάτι, παιδιά δεν έχω. Είναι και η πικρία για τους κόπους µιας ζωής που σε πνίγει, για το τίποτα δούλευα τόσα χρόνια; Κάθοµαι και τις στριφογυρίζω στο µυαλό µου αυτές τις σκέψεις και αρρωσταίνω, δεν ξέρω πού να αποταθώ».
Ανδρας, 68 ετών
"Δεν µπορούν να καλύψουν ούτε τα φάρµακά τους"
Τα εξωτερικά ιατρεία του ψυχιατρικού τοµέα του Νοσοκοµείου Ευαγγελισµός δουλεύουν σε… φουλ ρυθµούς. «Σε σχέση µε το πρώτο εξάµηνο του 2009, το πρώτο εξάµηνο του 2011 δεχθήκαµε 102% περισσότερες επισκέψεις» τονίζει ο διευθυντής του ψυχιατρικού τοµέα του νοσοκοµείου κ. Κώστας Αλεξανδρόπουλος. «Συµβάλλει βεβαίως το γεγονός ότι την τελευταία πενταετία η επίσκεψη σε έναν ψυχίατρο ή ψυχολόγο έχει αποστιγµατιστεί, συµβάλλει και η συγκυρία. Δεν θα αλλάξει ωστόσο κάτι αν δεν µεταβληθεί η οικονοµική και πολιτική κατάσταση στη χώρα µας. Και αυτό δεν µπορούν να το κάνουν οι ψυχίατροι. Η βοήθεια των ειδικών µπορεί να επιδράσει θετικά και να φανεί σηµαντικά όταν η χώρα πάρει ξανά τον δρόµο της οικονοµικής ανάπτυξης». Δεν είναι λίγες οι φορές που η υποχρηµατοδότηση, και η ανεπάρκεια, πολλών δοµών ψυχικής υγείας επιβαρύνει άλλες, γειτονικές. «Το 2010 είχαµε 4.150 ατοµικές συνεδρίες – περίπου 250 περισσότερες από πέρυσι» παρατηρεί ο κ. Βασίλης Φωτόπουλος, διευθυντής του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Κορυδαλλού, το οποίο ανήκει στο Δροµοκαΐτειο Νοσοκοµείο. «Εφέτος έχουµε ήδη ξεπεράσει αυτόν τον αριθµό. Στο φαινόµενο έχει συντελέσει και η ουσιαστική υπολειτουργία πολλών άλλων κοινωνικών υπηρεσιών που ανήκουν στους γύρω δήµους. Σε εποχές περικοπών οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας θεωρούνται άλλωστε… πολυτέλεια, είναι οι πρώτες που περικόπτονται». Η κυρία Κατερίνα Πίκουλη, επισκέπτρια Υγείας στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Βύρωνα - Καισαριανής, υποδέχεται κατά κύριο λόγο νέα περιστατικά.«Υπάρχει διάχυτος εκνευρισµός, πολλές φορές οι ίδιοι οι αιτούντες βοήθεια δεν µπορούν να εξηγήσουν το “γιατί”. Κάποιοι καταφεύγουν στην ενδοοικογενειακή βία. Βλέπουµεανασφάλιστους που δεν είναι σε θέση να καλύψουν ούτε τη φαρµακευτική αγωγή που χρειάζονται, ακόµη και τα πέντε ευρώ µιας ενδεχόµενης νοσοκοµειακής εξέτασης».
Καταφύγιο στα αντικαταθλιπτικά
Αγχος, ανασφάλεια και αίσθηµα µελαγχολίας βρίσκουν «λύση» όταν το ντουλάπι είναι γεµάτο µε χάπια της «ευτυχίας». Στη µελέτη του ΕΠΙΨΥ, τα αντικαταθλιπτικά συνοδεύονται (την εφετινή χρονιά) από το συντριπτικό ποσοστό του 81,6% σε σχέση µε το, ήδη υψηλό, περυσινό 62,1%.
Παράλληλα, και σύµφωνα µε έρευνα που διεξάγεται για λογαριασµό του κλάδου της φαρµακοβιοµηχανίας, περίπου 12.500 άνθρωποι περισσότεροι από πέρυσι λαµβάνουν αντικαταθλιπτική φαρµακευτική αγωγή. Αριθµός πάντως που µάλλον µετριοπαθής µοιάζει σε σχέση µε τις εκτιµήσεις ανθρώπων του χώρου. «Εµπειρική µου εντύπωση είναι ότι τα ποσοστά της αύξησης είναι ακόµη µεγαλύτερα» παρατηρεί ο κ. Ορέστης Γιωτάκος, διευθυντής της Ψυχιατρικής Κλινικής του 414 Στρατιωτικού Νοσοκοµείου Αθηνών.
0 Σχόλια