Διέξοδος η ''Αγροτική γεωργία''!

Του Γιώργου Κολέμπα (αναδημοσίευση: tvxs.gr)

Μέσω των επιδοτήσεων της ΚΑΠ κατέληξαν σε επιλεγμένες καλλιέργειες-υποτίθεται ανταγωνιστικές στο παγκόσμιο εμπόριο γεωργικών προϊόντων- πράγμα που οδήγησε σε εισαγωγές των περισσότερων προϊόντων διατροφής που χρειάζεται η χώρα. Όχι μόνο το είδος των καλλιεργειών, αλλά και οι καλλιεργητικές πρακτικές(μεγάλες εισροές, μεγάλες μηχανές και κατανάλωση ενέργειας κ.λπ) τους οδήγησαν με το χρόνο σε αδιέξοδο και τώρα λένε ότι δεν είναι σε θέση να καλλιεργήσουν πια σαν ανεξάρτητοι αγρότες.

Τα μέχρι τώρα αδιέξοδα:

1. Η  ελληνική γεωργία παγκοσμιοποιήθηκε μέσω της Ε.Ε. και της ΚΑΠ. Χαρακτηριστικό της ΚΑΠ: τα εθνικά κράτη στρέφονταν πάντα προς τις άμεσες επιδοτήσεις(εξολοκλήρου από Ε.Ε.), και όχι προς ενισχύσεις για την αναζωογόνηση της υπαίθρου(όπου υπήρχε συγχρηματοδότηση)
2. Στη χώρα είχαμε παρακμή της υπαίθρου, απώλεια της αυτάρκειας στη διατροφή του πληθυσμού, γήρανση και μείωση του αγροτικού πληθυσμού(από 31% το 1981 στο 9,5% το 2009, λόγω της κρίσης το 2009-2010 αυξήθηκαν οι νέοι αγρότες κατά 40.000)
3. Είχαμε μεγάλη διαφορά εισοδημάτων μεταξύ μιας μειοψηφίας μεγαλοαγροτών και της πλειοψηφίας των μικρών.
4. Ο έλληνας αγρότης από παραγωγός γεωργικών προϊόντων, έχει μετατραπεί σε παραγωγό πρώτων υλών για τη βιομηχανία τροφίμων
5. Μέσω επιδοτήσεων της ΚΑΠ ευνοήθηκαν οι επιλέξιμες μεγάλες μονοκαλλιέργειες (βαμβάκι, τεύτλα, σιτηρά, βιομηχανική ντομάτα, ροδάκινα, καπνά). Η παραγωγή: καθορίσθηκε από το κυνήγι των επιδοτήσεων και όχι για να ικανοποιεί τη ζήτηση και την κατανάλωση, στη χώρα. Έτσι είχαμε εξάρτηση και των μεγαλοαγροτών από τις αγροβιομηχανίες, ανύπαρκτη ευελιξία στην επιλογή καλλιεργειών και συχνά εγκατάλειψη της παραγωγής, αφού επιδοτούνταν άσχετα με το εάν παράγουν ή όχι. Ταυτόχρονα σχεδόν το 70% της αγροτικής γης-σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα-είναι υποθηκευμένη στην αγροτική τράπεζα και μέσω της εξαγοράς της στην ιδιωτική τράπεζα Πειραιώς.
6. Επίσης είχαμε κάθετη μείωση των ιχθυαποθεμάτων και οικονομικό μαρασμό παράκτιας αλιείας. Το οικοσύστημα του Αιγαίου βρίσκεται ήδη υπό κατάρρευση.
7. Δόθηκε τέλος στην τοπική παραγωγή διαφορετικών σοδειών και ζώων προσαρμοσμένων στο κλίμα και το έδαφος των περιοχών. Έχουμε εκτόπισμά τους από λίγες βελτιωμένες ποικιλίες ανά είδος και ορισμένα υβρίδια , που θέλουν πολύ νερό, φυτοφάρμακα, λιπάσματα (π.χ. μέχρι 1950: 111 ντόπιες ποικιλίες μαλακού σταριού, 139 σκληρού, 99 κριθαριού, 294 καλαμποκιού, 39 βρώμης. Τώρα έχουν διασωθεί 2-3% αυτών). Η δε ΕΕ θέλει να προωθήσει και τις μεταλλαγμένες ποικιλίες.
8. Ταυτόχρονα εισάγουμε: κρεμμύδια από την Ινδία, λεμόνια- πορτοκάλια από την Ν. Αφρική. δαμάσκηνα και αχλάδια από τη Χιλή, φακές από τον Καναδά, φασόλια από την Κίνα, ρεβίθια από το Μεξικό, φιστίκια Αίγινας από την Τουρκία, μπάμιες- φασολάκια- πατάτες από την Αίγυπτο-εκτός εποχής.
9. Μειώσαμε την παραγωγή ζαχαρότευτλων… για να εισάγουμε 200.000 τόνους ζάχαρη το χρόνο. Για την εισαγωγή σιτηρών δαπανάμε 250 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο.
10. Σε 30 χρόνια η Ελλάδα από θετικό εμπορικό ισοζύγιο που είχε μέχρι το 1982, έχει σήμερα αρνητικό ετήσιο ισοζύγιο (μέχρι 4,5 δις Ε πριν τη κρίση), που συμβάλλει και στην διόγκωση του χρέους.
11. Έχουμε ταυτόχρονα υποβάθμιση και ρύπανση των εδαφών, μόλυνση και ρύπανση των επιφανειακών και των υπογείων νερών (π.χ. το επίπεδο των νιτρικών αλάτων στο 25% των υπογείων νερών ξεπέρασε τα 50 mg/l ενώ το φυσιολογικό είναι τα 5 mg/l). Έχουμε ρύπανση της ατμόσφαιρας (π.χ. το μεθάνιο και το υποξείδιο του αζώτου που προέρχονται απ’ τα αζωτούχα λιπάσματα συμμετέχουν στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου»(Το 15% των αερίων του «θερμοκηπίου» οφείλονται στη Γεωργία σε παγκόσμιο επίπεδο).Έχουμε έλλειψη νερού (π.χ. η βαμβακοκαλλιέργεια στη Θεσσαλία έχει εξαντλήσει τα νερά: μέχρι και 400 μ. οι γεωτρήσεις για αυτό και ένα από τα αιτήματά τους είναι και η εκτροπή του Αχελώου).
12. Το τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος μαζί με το κοινωνικό κόστος απ’ την παρακμή της υπαίθρου και της δημόσιας υγείας, κάνουν την ελληνική γεωργία να είναι αντιπαραγωγική (μεγάλο εξωτερικό κόστος, που το πληρώνει η κοινωνία).

Τιμές:

Οι αγρότες  είναι αποδέκτες τιμών που διαμορφώνουν οι μεταπράτες και τα καρτέλ των βιομηχανιών μεταποίησης και διατροφής.

Οι καταναλωτές πληρώνουν τιμές 4-6 φορές μεγαλύτερες από αυτές που εισπράττουν οι παραγωγοί. Και αυτό γιατί τα 2/3 των πρωτοβάθμιων αγροτικών συνεταιρισμών δεν ασκούν καμία δραστηριότητα, πέραν της εκλογής της συνδικαλιστικής ηγεσίας, ενώ μια σειρά από συνεταιριστικές βιομηχανίες όπως η ΑΓΝΟ, η ΟΛΥΜΠΟΣ, η ΡΟΔΟΠΗ, ΔΩΔΩΝΗ χρεοκόπησαν ή πουλήθηκαν σε ιδιώτες.

Η Αναδιάρθρωση:

Για τα επόμενα χρόνια (μετά το 2013 που τελειώνουν οι σημερινές επιδοτήσεις) η ΕΕ βάζει ως στόχο την ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ, που δεν θα βασίζεται ούτε στον ατομικό αγρότη, ούτε στους αγροτικούς συνεταιρισμούς, αλλά στην ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ, στην οποία οι κάτοχοι του κλήρου δεν θα είναι πλέον ανεξάρτητοι ή συνεταιρισμένοι παραγωγοί αλλά μέτοχοι-μοντέρνοι κολλήγοι.

Οι επενδύσεις του αγροτικού προϋπολογισμού της ΕΕ, θα στραφούν μάλλον προς τις μεγάλες βιομηχανοποιημένες αγροτικές εταιρείες, σε βάρος των μικρομεσαίων παραγωγών και θα στηριχθούν σε τραπεζική χρηματοδότηση με νέα «ευέλικτα χρηματοπιστωτικά εργαλεία».

Μια τέτοιου τύπου αναδιάρθρωση θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη συγκεντροποίηση γύρω από την τροφή (ήδη σήμερα 7 μύλοι διακινούν το 70% των αλεύρων στην χώρα) και την εξάρτηση της διατροφής του πληθυσμού από τις εταιρίες.

Β) Ποια θα μπορούσε να είναι η διέξοδος όσον αφορά στον αγροδιατροφικό τομέα;

Ζ.Μποβέ: «απορρίπτουμε το παγκόσμιο εμπορικό μοντέλο που επιβάλλουν οι πολυεθνικές. Ας επιστρέψουμε στη γεωργία… Η γεωργία δεν πρέπει να συρρικνωθεί σε απλή εμπορική διαδικασία. Οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να μπορούν να θρέψουν τους εαυτούς τους και να πάρουν τα προληπτικά μέτρα που θεωρούν κατάλληλα για τη τροφή τους.»

Πραγματικά η «Αγροτική» γεωργία, και η οικο-γεωργία( το οικο- όχι μόνο με την έννοια του οικολογικού, αλλά και με την αρχαιοελληνική έννοια του «οίκου»), που θα μπορούσε να ικανοποιεί τις βιοτικές ανάγκες της αλυσίδας:

Αγρότης-κοινότητα-περιοχή-χώρα, θα ήταν η διέξοδος και για τους έλληνες αγρότες και για τη χώρα. Αρκεί να στηριχθεί στα παρακάτω βήματα.

Το κίνημα των αγροτών να απαιτήσει σε σχέση με την ΚΑΠ:

• σύνδεση ενισχύσεων με κοινωνικές δράσεις και κριτήρια κοινωνικής-περιβαλλοντικής-κλιματικής προστασίας.

• διατήρηση βιοποικιλότητας και στήριξη μικρών ολοκληρωμένων αγροτικών μονάδων.
• Απαγόρευση καλλιέργειας Γ.Τ.Ο. Όχι πατεντοποίηση του γενετικού υλικού
• Ανάπτυξη υπαίθρου σαν ποιοτικού χώρου διαμονής-εργασίας.
• Παραγωγή ποιοτικών υγιεινών προϊόντων. Σύνδεση παραγωγών καταναλωτών στα πλαίσια τοπικής αγοράς
• Αγροτική γεωργία και όχι αγροβιομηχανία!

Σε σχέση με το εσωτερικό να στηριχθεί:

• Στον «πολυλειτουργικό» αγρότη με ολοκληρωμένα αγροκτήματα με πολλά διαφορετικά είδη ζωντανών-ζωϊκών,φυτικών, με βελτιωμένο έδαφος και περιβάλλον, με ντόπια βιοποικιλότητα, με μεταποίηση-διάθεση προϊόντων με κοινοτίστικη αντίληψη για αναζωογόνηση της υπαίθρου και όχι για τις επιδοτήσεις
• Στη μετατροπή της χώρας σε ζώνη βιο-καλλιέργειας, ελεύθερης από μεταλλαγμένα, με πέρασμα από το χημικό τρόπο παραγωγής σε βιολογικό, βιοδυναμικό ή φυσικό, πράγμα που θα έδινε και συγκριτικά πλεονεκτήματα σε όσα προϊόντα θα εξάγονταν. Αυτό-σε συνδυασμό με την επιλογή των πλούσιων ενδημικών προϊόντων της ελληνικής γης-θα μετέτρεπε τη χώρα από «ψωροκώσταινα» σε μεγάλη διατροφική δύναμη.
• Στη λογική της υγιεινής τροφής και παραγωγή της και για τον ίδιο τον αγρότη και για την τοπική αγορά και όχι μόνο για την απρόσωπη αγορά.
• Στην αποφυγή των μεσαζόντων- σωστές και δίκαιες τιμές, με βιώσιμη παραγωγή της εγγύτητας για ικανοποίηση βιοτικών αναγκών μέσω της διανομής της εγγύτητας(μικρές διαδρομές από την παραγωγή στην κατανάλωση).
• Στην αναδιάρθρωση των αναγκών, στον αντικαταναλωτισμό, στη μείωση εξωτερικών εισροών-ανθεκτικές ντόπιες ποικιλίες και ράτσες(ΠΟΠ, ΠΓΕ, κ.λ.π.). Στην αποκατάσταση του μεσογειακού διατροφικού μοντέλου με μείωση της κατανάλωσης κρέατος
• Στη μεταποίηση των γεωργικών σε προϊόντα διατροφής και ένδυσης(π.χ. ανασύσταση υφαντουργείων, που σήμερα έχουν μετακομίσει σε γειτονικές χώρες χαμηλού εργατικού κόστους, ανασύσταση της βιομηχανίες ζάχαρης)
• Στην εξοικονόμιση και αυτοπαραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ εγκαθιστώντας στα υπόστεγα, στις αποθήκες, στα σπίτια κ.λπ. μικρά αποκεντρωμένα συστήματα
• Στον αγροτουρισμό(ταυτόχρονα ξενοδόχοι, μάγειροι, κ.λ.π), που εκτός από καταλύματα φυσικής –βιοκλιματικής δόμησης, θα προσφέρει στους επισκέπτες και γνήσια, φρέσκα και νόστιμα εδέσματα από υλικά αυτοπαραγωγής ή ντόπιας παραγωγής.
• Στην  κατάργηση της λεηλασίας της θάλασσας από τα μεγάλα αλιευτικά και στην αναζωογόνηση της παράκτιας αλιείας και των νησιών.
• Στην αναβλάστηση των δασών, στο σταμάτημα ερημοποίησης, στην αποκατατάσταση της άγριας φύσης, των ποταμών- λιμνών- παραλιών, στην αναζωογόνηση των εδαφών, αποκαθιστώντας την οργανική ύλη και τον εδαφολογικό άνθρακα, ώστε να απορροφήσουμε τα επόμενα χρόνια τη περίσσια του διοξειδίου του άνθρακα της ατμόσφαιρας(αιτία για τη κλιματική αλλαγή-καταστροφή που έρχεται αν δεν το κάνουμε).
• Στις ομάδες παραγωγών και στους συνεταιρισμούς νέας μορφής(που αποφασίζει η συνέλευση και όχι τα Δ.Σ.), στις συλλογικές δομές αγροτικής παραγωγής, στις «διευρυμένες» οικογένειες (με κοινό ταμείο), στα εναλλακτικά δίκτυα διανομής, σε συνεταιρισμούς παραγωγοκαταναλωτών, σε «καλάθια» και μικρά συνεταιριστικά μαγαζιά, στη συνεργασία με  κινήματα καταναλωτών για μια «κοινωνικά στηριζόμενη γεωργία». Στα δίκτυα διανομής και ανταλλαγής προϊόντων-υπηρεσιών με τοπικά νομίσματα ή αχρήματα.
• Στη διαχείριση της κρατικής και εκκλησιαστικής γης από κινήματα ανέργων σε μια προσπάθεια αυτοαξιοποίησης της παραγωγικής τους δυνατότητας. Σε εγκαταστάσεις νέων σε παρατημένα χωριά. Σε εσωτερική αντίστροφη μετανάστευση(όχι εξωτερική στην οποία στρέφονται πολλοί άνεργοι νέοι σήμερα) με συλλογικές μετεγκαταστάσεις ανέργων νέων των πόλεων στην περιφέρεια, σε χώρους αυτοπαραγωγής και αυτοδιαχείρισης
• Στην καλλιέργεια αστικής και περιαστικής δημοτικής γης, στους δημοτικούς λαχανόκηπους από κινήματα γειτονιάς, από συνταξιούχους ή «καλλιεργητές του σαβατοκύριακου» και του «ελεύθερου χρόνου».

Το σημερινό 9-10% των ελλήνων αγροτών δεν μπορούν να θρέψουν το υπόλοιπο 90% με υγιεινά προϊόντα διατροφής. Για την αυτοδυναμία(όχι οπωσδήποτε αυτάρκεια) θα χρειασθεί να ασχοληθούν περισσότεροι με τη γεωργία.

Ο αγροτικός τομέας είναι ο μόνος που δεν συρρικνώθηκε μετά το 2008. Από 6,8 δις. προστιθέμενη αξία το 2008, στο 7,79 δις. το 2010, μία αύξηση περίπου 14,7%, ενώ στις κατασκευές το ίδιο διάστημα είχαμε μείωση 18% και στη μεταποίηση μείωση 11.8%.

Μεταξύ 2008-2011 είχαμε 60.000 νέες θέσεις εργασίας στον τομέα, ενώ το έλλειμμα στις εξαγωγές-εισαγωγές μειώθηκε από 3 δις. το 2007 στο 1,8 δις. το 2010(είχαμε φυσικά μεγάλη μείωση εισαγωγών, αλλά και αύξηση εξαγωγών κατά 725 εκατομ. Ευρώ).

Ο αγροτικός τομέας μπορεί να αποδειχθεί ο εφαλτήρας για τη διέξοδο της χώρας από τη κρίση( το πιστεύει αυτό και το 71% των ερωτηθέντων σε μια έρευνα της Kapa Recearch), αρκεί να στηριχθούμε στις αγροτικές κοινότητες, στον πολυλειτουργικό αγρότη και την αγροτική γεωργία για ποιοτικά προϊόντα, στο ξεπέρασμα των μεσαζόντων και στη σύνδεση με τα εγχειρήματα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Αρκεί να στραφούμε προς την κοινωνικοποίηση –τοπικοποίηση του αγροτοδιατροφικού τομέα.

Άρδην Ρήξη