Φωτό από τις ανασκαφές στο αρχαίο νεκροταφείο της Αλιάρτου: γυναικείο ειδώλιο που φέρει στεφάνι από φύλλα και καρπούς. Εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών και απεικονίζεται στον εικονογραφημένο τόμο του Βασίλη Αραβαντινού, αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών (2010, σελ. 324).
Πάρις Βαρβαρούσης ,Πανεπιστήμιο Αθηνών
(σεβασμός, αναγνώριση και εξαιρετική ομορφιά κατά τις πηγές)
Οι πληροφορίες για τη γυναίκα στην αρχαία Αλίαρτο, τη θέση της στην κοινωνική ζωή της πόλης και τον ρόλο που έπαιζε στην οικογένεια προσφέρονται από τις αρχαίες πηγές, τις επιγραφές και τα γυναικεία ειδώλια που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Η σύνθεση όλων αυτών των πληροφοριών μας δίνουν μια ζωντανή εικόνα που χαρακτηρίζει ένα υψηλό επίπεδο πολιτισμού. Η γυναίκα δεν κατανοήθηκε ως «κτήμα» των ανδρών, όπως βεβαιώνεται σε άλλες περιοχές, αλλά ως άτομο με επιλογές και πρωτοβουλίες τόσο σε οικογενειακό, όσο και σε πολιτειακό επίπεδο.
Ο Πλούταρχος σε σύγγραμμά του (Ἠθικὰ 771E-772C) παρουσιάζει μια χαρακτηριστική οικογενειακή ιστορία που εξελίχθηκε στην αρχαία Αλίαρτο, από την οποία αντλούμε ορισμένες χρήσιμες πληροφορίες. Ο Θεοφάνης, γράφει, προετοίμαζε τη γαμήλια τελετή για την κόρη του
Αριστόκλεια, την οποία, όμως, διεκδικούσαν για σύζυγο δύο νεαροί μνηστήρες, ο Καλλισθένης από την Αλίαρτο και ο Στράτων από τον Ορχομενό. Η κόρη του έδειχνε, όμως, ιδιαίτερη προτίμηση στον Αλιάρτιο Καλλισθένη, αλλά ο ίδιος δυσκολευόταν να πάρει θέση, γιατί δεν ήθελε να δυσαρεστήσει τον Ορχομένιο Στράτωνα που έδειχνε ανοιχτά το ενδιαφέρον για την κόρη του, αλλά και γιατί τον φοβόταν, σ’ ένα βαθμό, επειδή ήταν αρκετά πλούσιος. Αποδέχθηκε, τελικά, να αποφασίσει η ίδια η κόρη του για τον μελλοντικό της σύζυγο, η οποία και ακολούθησε τα αισθήματά της, επιλέγοντας τον Καλλισθένη (ἡ δὲ τὸν Καλλισθένην προύκρινεν).
Ο σεβασμός στη γυναίκα, όπως αναδεικνύεται στο πρόσωπο της Αλιάρτιας κόρης, ιδιαίτερα, από πλευράς πατέρα, παραπέμπει σ’ ένα υψηλό σύστημα αξιών και έναν ανεπτυγμένο κοινωνικό πολιτισμό στην αρχαία Βοιωτία που ξεπερνά ακόμα και αρκετές κοινωνίες των ημερών μας.
Ένα άλλο στοιχείο για τον ρόλο της Αλιάρτιας στην αρχαία τοπική κοινωνία απορρέει από επιγραφές σε στήλες με γυναικεία ονόματα, που αποτελούν μαρτυρίες για τον μεγάλο σεβασμό που έτρεφαν οι αρχαίοι για τους δικούς τους.
Επίσης, σε μαρμάρινους κίονες παριστάνονται ανάγλυφες γυναικείες μορφές στολισμένες με περιδέραιο, ενδεχομένως από τις γνωστές εορταστικές εκδηλώσεις της περιοχής, τα «Ογχήστια» με τις αρματοδρομίες που διοργανώνονταν προς τιμή του «κοσμοσείστη Ποσειδώνα που κατοικεί στην Ογχηστό» (Ομηρικός Ύμνος Στον Απόλλωνα στ. 225-238, Πίνδαρος, 4ος Ισθμιόνικος, Γ΄ 20). Αλιάρτιες κόρες συμμετείχαν, επίσης, στολισμένες σε θρησκευτικές εορτές στη Λιβαδειά, μεταφέροντας σε πομπή κάνιστρα (κανηφόροι) με προσφορές στους θεούς (Πλούταρχος, Ἠθικὰ, 771E).
Ιδιαίτερη τιμητική παρουσία είχαν, όμως, οι Αλιάρτιες στα προτέλεια (Πλούταρχος, Ἠθικὰ, 772 C), μια προγαμιαία τελετή, που ελάμβανε χώρα στην κρήνη Κισσούσα της Αλιάρτου, όπου κατά το έθιμο οι μνηστευμένες κόρες πρόσφεραν θυσίες στις Νύμφες του Ελικώνα (κατῄει ταῖς Νύμφαις τὰ προτέλεια θύσουσα), τις οποίες θεωρούσαν ως προστάτριες του γάμου.
Ανάλογες τελετές γίνονταν κατά την αρχαιότητα και στην κρήνη Καλλιρρόη των Αθηνών και στον ποταμό Ισμηνό της Θήβας. Το καθαρό και τρεχούμενο νερό είχε για τους μελλόνυμφους συμβολικό χαρακτήρα (ευημερία, απόκτηση απογόνων, συνέχεια της ζωής).
Τέλος, από τα πλούσια κτερίσματα που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στα δύο νεκροταφεία της αρχαίας Αλιάρτου ξεχωρίζουν κοσμήματα, ειδώλια και λατρευτικά σκεύη, τα οποία βρέθηκαν σε γυναικείους τάφους.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν πανέμορφα γυναικεία ειδώλια με ποικιλία ως προς τη μορφή και τη στάση από την αρχαία Αλίαρτο, τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών.
0 Σχόλια