Το έθιμο του σουβλίσματος του Αρνιού

Συντάκτης: Αργύρης Παγαρτάνης, 19/04/2011

Σε πολλά είναι εθνικιστής και τοπικιστής ο Έλληνας, αλλά στο φαϊ βάζει μπόλικο νερό στο κρασί του… Όπως την τελευταία Κυριακή των Απόκρεω έχει καθιερωθεί να καταναλώνουμε μακαρονάδες (ιταλικό έθιμο) και την ημέρα των Χριστουγέννων γαλοπούλες (αμερικάνικο), έτσι και την Κυριακή του Πάσχα δεν διστάσαμε καθόλου να καθιερώσουμε, εδώ και αιώνες, το εβραϊκό έθιμο της κατανάλωσης ενός αρνιού… Ο οβελίας, το παραδοσιακό αρνάκι που το βλέπουμε να στριφογυρνάει στη σούβλα κάθε Κυριακή του Πάσχα και το’ χουμε συνδέσει με την εθνική μας παράδοση, δεν είναι τίποτε άλλο από μια εβραϊκή γιορτή που προσαρμόστηκε στα ελληνοχριστιανικά δεδομένα για να… γεμίσει το στομάχι μας μ’ ένα ακόμα παραδοσιακό λαχταριστό έδεσμα.

Η λέξη Πάσχα στα ελληνικά δεν σημαίνει τίποτα. Πρόκειται για παραφθορά μιας λέξης με εβραϊκή και αραμαϊκή προέλευση (πεσάχ) και σημαίνει «ξεφεύγω», «προσπερνώ». Συμβολίζει το τέλος της μακρόχρονης δουλείας των Ισραηλιτών στην Αίγυπτο και την έξοδό τους προς τη γη Χαναάν, τη γη της Επαγγελίας.

Σύμφωνα με το βιβλίο της Εξόδου στην Παλαιά Διαθήκη, η δέκατη και τελευταία πληγή που επεφύλαξε ο Θεός στους Αιγύπτιους, για τις οποίες είχε προειδοποιήσει ο Μωυσής τον Φαραώ, ώστε να πειστεί και να επιτρέψει την έξοδο, ήταν η θανάτωση από Άγγελο Κυρίου όλων των πρωτότοκων γιων των Αιγυπτίων, αλλά και των πρωτότοκωνζώων τους. Κάθε εβραϊκή οικογένεια έπρεπε να θυσιάσει ένα νεαρό αρνάκι ή κατσικάκι, χρονιάρικο, για να ευλογηθεί από το θεό όλο το κοπάδι. Το σφάγιο πρέπει να ήταν αρσενικό και αρτιμελές, δεν έπρεπε να σπάσει κανένα κόκαλο και με το αίμα του έβαφαν παραδοσιακά τις πόρτες των σπιτιών, ώστε να αναγνωρίζει ο Άγγελος τα εβραϊκά σπίτια και να μη σπέρνει το θάνατο…

Από τότε η γιορτή του Πεσάχ εξελίχθηκε σε μια από τις σπουδαιότερες των Ιουδαίων. Παραδοσιακά γιορτάζεται ακόμα και σήμερα στην πανσέληνο της εαρινής ισημερίας, την 14^η του μήνα Αβίβ. Πρόκειται για δείπνο κι όχι για γεύμα και όσοι μετέχουν σ’ αυτό πρέπει να είναι ντυμένοι κι έτοιμοι σα να πρόκειται να ταξιδέψουν. Πασχαλινό δείπνο ήταν, φυσικά, και ο Μυστικός Δείπνος του Ιησού με τους δώδεκα μαθητές του.

Στη χριστιανική λατρεία το Πάσχα μεταφέρθηκε για λίγες ημέρες (γιορτάζεται την πρώτη ημερολογιακή Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας), έτσι ώστε να υπάρχει μια γιορτινή αλληλουχία με το Πάθος και την Ανάσταση του Χριστού, του «αμνού του Θεού», όπως τον είχε αποκαλέσει ο Ιωάννης ο Βαπτιστής. Απέκτησε, βέβαια, και άλλο συμβολισμό, πλέον δείχνει το πέρασμα από το θάνατο στη ζωή και από τη λύπη στη χαρά.

Το ψήσιμο, πάντως, του αρνιού στη σούβλα είναι παραδοσιακό ελληνικό έθιμο και μάλιστα της ηπειρωτικής Ελλάδας (στα Επτάνησα π.χ. που είχαν κατεξοχήν δυτικές επιρροές δεν υπήρχε το έθιμο μέχρι και πριν λίγες δεκαετίες). Η συγκεκριμένη… τεχνοτροπία ανάγεται στους βοσκούς της ελληνικής υπαίθρου, οι οποίοι παραδοσιακά γιόρταζαν το Πάσχα στα χειμαδιά και δεν είχαν χτιστούς φούρνους ώστε να ψήσουν το αρνί. Η σούβλα, λοιπόν, ήταν ένας εύκολος και γρήγορος τρόπος ψησίματος, αφού δεν απαιτούσε εγκαταστάσεις, παρά μόνο μια φωτιά, ένα μυτερό κλαδί και δύο διχάλες στο έδαφος για να συγκρατούν τη σούβλα.
Οδηγίες για σούβλισμα αρνιού