Υλικό: ΠηλόςΠροέλευση: Καβείριον Θηβών.
Χρονολόγηση: 5ος αι. π.Χ.
Διαστάσεις: Ύψος 11,2 εκ. και διάμ. 8,6 εκ.
Χώρος έκθεσης: Αίθουσα 56, Προθήκη 142, αρ. 5 (αρ. ευρ. 10444)
Οι σβούρες, η μία μελαμβαφής και η άλλη με πλοχμό
από κισσόφυλλα στην κεντρική ζώνη, είχε αφιερωθεί στο ιερό του Καβείρου και του
Παιδός πλησίον της Θήβας, όπου λάμβαναν χώρα μυστηριακές τελετές για την
εξασφάλιση της γονιμότητας ανθρώπων, ζώων και της γης αλλά και για την
προστασία των νέων στις διάφορες ηλικιακές φάσεις. Τα κισσόφυλλα παραπέμπουν
στα τελετουργικά συμπόσια, χαρακτηριστικά της καβειρικής λατρείας, και τη
διάχυτη σε αυτά διονυσιακή ατμόσφαιρα, αφού ο Κάβειρος είχε τα χαρακτηριστικά
του Διονύσου.
Oι σβούρες (αρχ. στρόβιλοι) ήταν αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών και των νεαρών γυναικών, όπως φαίνεται σε παραστάσεις αγγείων. Αλλά και ο προστάτης των παιδικών παιχνιδιών Ερμής έχει απαθανατισθεί να απολαμβάνει το παιχνίδι αυτό. Οι στρόβιλοι ήταν γνωστοί από τους προϊστορικούς χρόνους αλλά διαδόθηκαν ιδιαιτέρως από τους αρχαϊκούς χρόνους και εξής.
Κατασκευάζονταν από ξύλο ή -πολύ συχνά- από πηλό. Κάποιοι ήταν διακοσμημένοι με φύλλα κισσού ή ανθέμια ή έφεραν παραστάσεις ζώων.
Σώζονται διάφοροι τύποι τους και ίσως σε αυτό το γεγονός οφείλονται οι εναλλακτικές αρχαίες ονομασίες κώνος, ρόμβος, βέμβιξ Απλοί δίσκοι με οπή στο κέντρο για τη στερέωση μικρού ραβδίου περιστροφής ή δισκόμορφοι με σύμφυτο το κωνικό έξαρμα περιστροφής στο μέσον είναι οι απλούστερες εκδοχές. Συνηθέστερος, όμως, ήταν ο κυλινδρικός τύπος με ένα οξύ άκρο. Η περιστροφή του επιτυγχανόταν με κλωστή ή ένα είδος μαστιγίου, τα οποία τυλίγονταν γύρω από το κυλινδρικό σώμα. Για το λόγο αυτό κάποιες σβούρες φέρουν αυλακώσεις στην περιοχή αυτή. Η χρήση μικρών μεταλλικών στοιχείων πρόσθετε ήχο και έκανε το παιχνίδι διασκεδαστικότερο.
Λευκή λήκυθος της Συλλογής Βλαστού-Σερπιέρη (αρ. ευρ. ΒΣ 5) στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (Αίθουσα 65, προθήκη 15, αρ. 5) απεικονίζει παιχνίδι με σβούρα μεταξύ δύο νεαρών γυναικών. Η εμφάνιση του θέματος σε αγγείο με αποκλειστικά ταφική χρήση υπαινίσσεται θάνατο σε νεαρή ηλικία. Πάντως η λέξη στρόβιλοι εμφανίζεται συχνά σε μαγικούς παπύρους.
Βιβλιογραφία: H. Winnefeld, "Das Kabirenheiligtum bei Theben", Athenische Mitteilungen 426-427 εικ. 18. Μ. Fitta(επιμ.), Spiele und Spielzeug in der Antike. Unterhaltung und Vergnugen im Altertum, (Στουτγάρδη 1998) 76-78. Γ.Γ. Καββαδίας, Ο Ζωγράφος του Sabouroff, Δημοσιεύματα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ. 71, Αθήνα 200, 123 και υποσημ. 865.
(Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο)
(Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο)
){kind=link}
0 Σχόλια