Οι επόμενες κινήσεις της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο

Του Χρήστου Μηνάγια

Στις 23-11-2011 η Ανώνυμη Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων (ΤΡΑΟ) υπέγραψε δύο συμφωνίες με την Ολλανδο-Βρετανική εταιρεία πετρελαίου SHELL για έρευνα και κοινή παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της Αττάλειας (Αntalya) και στη περιοχή της Νοτιοανατολικής Τουρκίας. Οι εν λόγω συμφωνίες υπογράφηκαν από τον γενικό διευθυντή της ΤΡΑΟ Mehmet Uysal και το διευθυντή Διεθνών Ερευνών και Παραγωγής της SHELL Malcolm Brinded, παρουσία του Τούρκου υπουργού Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Taner Yıldız. Κατά την τελετή υπογραφής ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας δήλωσε τα εξής: Η συνεργασία αυτή αποτελεί το προϊόν μιας τεχνικής εργασίας, μακριά από διεθνείς πολιτικές κερδοσκοπίες. Το Ισραήλ και η «Νότια Κύπρος» πραγματοποιούν παράνομα έρευνες σε περιοχές της Μεσογείου των οποίων η διαχείριση βάσει του διεθνούς δικαίου δεν έχει αποσαφηνισθεί.

Αναλυτικά οι παραπάνω συμφωνίες αφορούν στα ακόλουθα:

· Η Συμφωνία Κοινής Εκμετάλλευσης στις Θαλάσσιες Περιοχές της Antalya στην Ανατολική Μεσόγειο περιλαμβάνει δύο φάσεις και εδόθησαν οι υπ. αριθ. AR/TPO-XVI/4154, AR/TPO-XVI/4319 και AR/TPO-XVI/4320 εξουσιοδοτήσεις ερευνών από την ΤΡΑΟ στη SHELL. Κατά την πρώτη φάση, υπεύθυνη για όλους τους χειρισμούς θα είναι η ΤΡΑΟ και θα πραγματοποιηθούν σεισμολογικές έρευνες, οι οποίες θα πρέπει να ολοκληρωθούν μέχρι την 31-12-2013. Η δεύτερη φάση θα αρχίσει την 1-1-2014, θα ολοκληρωθεί στις 31-12-2016 και υπεύθυνη θα είναι η SHELL, η οποία θα αναλάβει την πραγματοποίηση μιας γεώτρησης. Οι δύο εταιρείες θα έχουν ποσοστό συμμετοχής στα κέρδη κατά 50% έκαστη.

· Η Συμφωνία Κοινής Εκμετάλλευσης στις Περιοχές της Νοτιοανατολικής Τουρκίας θα πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι την 30-11-2014, περιλαμβάνει δύο φάσεις και εδόθησαν από την ΤΡΑΟ στη SHELL τρεις εξουσιοδοτήσεις. Οι υπ. αριθ. AR/TPO-XI/3211 και AR/TPO-X/4925 εξουσιοδοτήσεις ερευνών και η υπ. αριθ. ARI/TPO-X/4857 εξουσιοδότηση εκμετάλλευσης. Κατά την περίοδο των ερευνών και εντοπισμού υπεύθυνη θα είναι η SHELL, ενώ κατά την περίοδο ανάπτυξης και παραγωγής υπεύθυνη θα είναι η ΤΡΑΟ. Τα ποσοστά συμμετοχής στα κέρδη θα είναι 70% για την ΤΡΑΟ και 30% για τη SHELL, τα οποία όμως θα μπορέσουν να τροποποιηθούν σε 51% και 49% αντίστοιχα.

Για το θέμα αυτό, στις 16-11-2011, δημοσίευμα της τουρκικής εφημερίδας Sabah ανέφερε τα εξής:

….Καθώς συνεχίζονται οι εργασίες γεώτρησης ανοικτά της Νότιας Κύπρου από την αμερικανική εταιρεία NOBLE, κατόπιν συμφωνίας των Ελληνοκυπρίων με το Ισραήλ, η Τουρκία έβαλε την υπογραφή της για μια εξόρμηση μαμούθ. Η εθνική εταιρεία πετρελαίου ΤΡΑΟ συμφώνησε κατ’ αρχήν να πραγματοποιήσει την πρώτη γεώτρηση ανοικτά της Antalya στη Μεσόγειο με την SHELL που είναι μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες πετρελαίου διεθνώς. Η τελική (οριστική) συμφωνία αναμένεται να υπογραφεί στο τέλος του τρέχοντος μηνός. Το κόστος της γεώτρησης θα καλυφθεί από την SHELL, η οποία θα μεταφέρει τη σχετική πλατφόρμα. Σε περίπτωση που ευρεθεί πετρέλαιο θα δοθεί στη SHELL το 50%. Η ΤΡΑΟ εντόπισε δυναμικά αποθέματα αερίου και πετρελαίου σε τρεις γεωλογικές περιοχές. Έγινε γνωστό ότι ως κύριες περιοχές δραστηριοτήτων θα είναι οι κόλποι της Antalya, της Mersin και του Iskenderun. Στο πλαίσιο αυτό, το 2007 άρχισαν οι σεισμολογικές έρευνες στη Μεσόγειο. Οι σεισμολογικές εργασίες περιλαμβάνουν όλη την «Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Τουρκίας στη Μεσόγειο» και τις περιοχές που εδόθησαν άδειες (για έρευνα) και οι οποίες περιλαμβάνονται στη συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ της Τουρκίας και της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου» (σ.σ. πρόκειται για το ψευδοκράτος). Μετά τις σεισμολογικές έρευνες η ΤΡΑΟ δημιούργησε εταιρική πλατφόρμα με διάφορες εταιρείες καθορίζοντας τις περιοχές ερευνών πετρελαίου και ορίζοντας την περιοχή της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Τουρκίας…..

Επιπρόσθετα, σύμφωνα με άλλο δημοσίευμα της, η εφημερίδα Sabah//6-10-2011 αναφορικά με ενδεχόμενες κινήσεις της Τουρκίας αναγράφει τα εξής: Η Τουρκία συνεχίζει το ταξίδι της στην Ανατολική Μεσόγειο. Στις 21 Σεπτεμβρίου συνάψαμε συμφωνία με τη «Βόρεια Κύπρο» και ορίσαμε (οριοθετήσαμε) την υφαλοκρηπίδα. Για πρώτη φορά χαράχθηκαν εξ αρχής τα σύνορα μεταξύ των δύο χωρών. Έτσι η «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου» στηριζόμενη στην εν λόγω συμφωνία έδωσε τη δικαιοδοσία έρευνας πετρελαίου στην ΤΡΑΟ. Και εμείς στείλαμε το παλαίμαχο πλοίο Piri Reis που έχει ηλικία 33 ετών…. Τώρα, ενώ το «Ελληνοκυπριακό Τμήμα» άρχισε τη γεώτρηση εμείς δεν έχουμε έναντι αυτού μια πλατφόρμα ερευνών μας στην Ανατολική Μεσόγειο. Φυσικά σε μια τέτοια περίοδο, δεν είναι σημαντική η κατάσταση που βρίσκεται το Piri Reis αλλά η αύξηση της δραστικότητας της Τουρκίας στη θάλασσα. Μακάρι να μπορούσαμε να ενοικιάσουμε άλλα πλοία. Έχει καλώς. Όμως τι περιλαμβάνει το όριο που χαράχθηκε μεταξύ Τουρκίας και «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου»; Η γραμμή του ορίου μεταξύ Μικράς Ασίας και Κύπρου αρχίζει από την Καρπασία (σ.σ. είναι η ανατολική-βορειοανατολική χερσόνησος στην κατεχόμενη Κύπρο που καταλήγει στο ακρωτήριο Άγιος Ανδρέας) και επεκτείνεται νοτιοδυτικά. Το υπουργείο Εξωτερικών προειδοποιεί λέγοντας τα εξής: “Χαράσσοντας αυτό το όριο λάβαμε υπόψη όλα τα δικαιώματα των δύο λαών που βρίσκονται στο νησί. Την «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου» την θεωρώ ως εντεταλμένη για όλα τα δικαιώματά της στο νησί.” Χαράχθηκε το όριο. Κατεβήκαμε στην περιοχή. Όμως η «Νότια Κύπρος» δεν σταματά κάθε είδους γεώτρηση. Εδώ λοιπόν, στο σημείο αυτό αρχίζει το ταξίδι. Τι θα κάνουμε; Πόσο υπομονή θα κάνουμε; Ο καθηγητής Sertaç H. Başeren του πανεπιστημίου της Άγκυρας λέει τα εξής: “Τότε να πάμε ένα ακόμη βήμα εμπρός. Να φέρουμε το όριο της υφαλοκρηπίδας, με συμφωνία μεταξύ των δύο κρατών, στο μεσημβρινό 32^ο 16΄ 18΄΄ και να ολοκληρώσουμε την οριοθέτηση στον τομέα που εναπομείνει.” (βλ. τουρκικό χάρτη 1).

Στη συνέχεια το δημοσίευμα της παραπάνω εφημερίδας αναγράφει τα ακόλουθα: Σύμφωνα με τον καθηγητή Başeren, με την χάραξη του δευτέρου ορίου, η Τουρκία θα δείξει ότι δεν αστειεύεται. Επίσης θα αποκοπεί η γεωγραφική σχέση (διασύνδεση, επαφή) μεταξύ Ελλάδος και «Νότιας Κύπρου». Η Τουρκία, που γειτνιάζει με την Αίγυπτο στη Μεσόγειο, εάν χαράξει ένα κοινό όριο, θα θέσει επί τάπητος για ακόμη μια φορά ότι έχει κυριαρχικά δικαιώματα σε μια περιοχή που εκτείνεται σε 100.000 τετραγωνικά χλμ. Η «Νότια Κύπρος» λειτουργεί ως εξής: Έφερε μια πρόταση στην Ελλάδα στην οποία είπε έλα να συμφωνήσουμε από κοινού για την υφαλοκρηπίδα. Η προτεραιότητα της Ελλάδος είναι η Αίγυπτος. Για το λόγο αυτό δεν έλαβε στα σοβαρά την εν λόγω πρόταση (της Κύπρου). Έλεγε να καθίσει στο τραπέζι (των διαπραγματεύσεων) με την Αίγυπτο και να χαράξει το όριο. Δεν ενεργεί από κοινού με τη «Νότια Κύπρο» για να μην προκαλέσει την αντίδραση της Τουρκίας. Η γείτονα (χώρα) διαχειρίζεται την οικονομική της κρίση. Διότι ως Τουρκία υπάρχουν πάρα πολλές διπλωματικές αποφάσεις που μπορούμε να πάρουμε. Προσοχή τα χαρτιά μας δεν ανοίχθηκαν…. Στην Ανατολική Μεσόγειο περιμένουμε με υπομονή. Άραγε τι είναι αυτό που κρατά το χέρι μας; Γιατί δεν ολοκληρώνουμε τη συμφωνία για την περιοχή που περικλείει το μεσημβρινό 32^ο 16΄18΄΄; Η «Νότια Κύπρος» άρχισε τη γεώτρηση και εξαιτίας αυτού θυσίασε (ξέγραψε) τις επαφές για την «Ενωμένη Κύπρο». Τώρα δεν μπορεί να ξεφύγει από το τραπέζι (των διαπραγματεύσεων). Δεν μπορεί να προβάλει καμία δικαιολογία. Μάλιστα, (η «Νότια Κύπρος») υπερασπίζεται τον εαυτό της λέγοντας ότι η χάραξη των ορίων των Τούρκων αποτελεί εμπόδιο στις συνομιλίες. Χρησιμοποιεί ως δικαιολογία ακόμη και τα νέα όρια που χαράξαμε. Ιδού λοιπόν ποιο είναι αυτό που κρατά το χέρι της Τουρκίας. Στο σημείο αυτό ο καθηγητής Başeren είναι πολύ ξεκάθαρος τονίζοντας τα εξής: “Με την «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου» πρέπει να χαράξουμε όρια. Η «Νότια Κύπρος» εάν ξεφύγει από το τραπέζι (των διαπραγματεύσεων) θα έχουμε την τύχη να λάβουμε άλλα μέτρα. Θα μπορέσουμε να αναλάβουμε ένα μικρό κομμάτι επικράτειας από την «Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου». Στο νησί, το κομμάτι αυτό θα γίνει έδαφος της Τουρκίας. Για την Ελληνοκυπριακή πλευρά αυτό θα είναι ένα σοβαρό μέτρο. Στις δημοκρατίες δεν εξαντλούνται οι διέξοδοι. Και στην Ανατολική Μεσόγειο επίσης δεν θα εξαντληθεί η διέξοδος.

Με δεδομένο ότι, η Ανατολική Μεσόγειος αποτελεί ένα διαχρονικό πεδίο της παγκόσμιας παρέμβασης, η κατάσταση που διαμορφώνεται ενόψει των παραπάνω δεν είναι άμοιρη των γεωστρατηγικών υπολογισμών της Τουρκίας. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι η Άγκυρα, στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου σχεδίου της, επιδιώκει να μετατρέψει το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο σε περιβάλλον διεξαγωγής επιχειρήσεων, τα κύρια σημεία του οποίου συνοψίζονται στα εξής:

· Να αποτραπεί η Ελλάδα να δημιουργήσει τετελεσμένα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.

· Να υπάρχει συνεχής ναυτική και αεροπορική παρουσία και επίδειξη της τουρκικής σημαίας.

· Κατόπιν διαταγής, θα πραγματοποιούνται ενέργειες που κλιμακώνουν την ένταση, λαμβάνοντας αντίστοιχα μέτρα βίας και αποτροπής στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

· Τα σενάρια όλων των ασκήσεων και εκπαιδεύσεων σε θέματα τακτικής θα αναφέρονται στα νησιά.

· Να δημιουργηθούν καταστάσεις αύξησης της έντασης χωρίς να προκληθεί σύγκρουση με την Ελλάδα κατά τη διάρκεια διεξαγωγής των ασκήσεων στο Αιγαίο.

· Θα παρακολουθούνται επισταμένως όλες οι ενέργειες της Ελλάδος στα νησιά, στις νησίδες και στις βραχονησίδες του Αιγαίου, με τη διεξαγωγή επιχειρήσεων αναγνώρισης και επιτήρησης. [σ.σ. Όπως η πρόσφατη (16-11-2011) υπέρπτηση, στα 1.000 πόδια, άνωθεν του Καστελόριζου 2 τουρκικών αεροφωτογραφικών αεροσκαφών RF-4].

· Θα ενημερώνεται άμεσα η κοινή γνώμη μέσω της ιστοσελίδας του τουρκικού ΓΕΕΘΑ για κάθε αναχαίτιση ή παρενόχληση που θα πραγματοποιούν οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στα τουρκικά αεροσκάφη και πλοία.

· Χρησιμοποίηση βίας εναντίον ελληνικών αλιευτικών σε περίπτωση που προκληθεί κάποιο επεισόδιο με Τούρκους αλιείς. (σ.σ. Επισημαίνεται ιδιαίτερα ότι το επόμενο δίμηνο η περιοχή των Ιμίων θα αποτελέσει μια περιοχή αυξημένου κινδύνου για τη δημιουργία ενός ενδεχομένου θερμού επεισοδίου, ενόψει του ψαρέματος της τσιπούρας, όπου σκάφη της Τουρκικής Διοίκησης Ασφαλείας Ακτών και Τούρκοι αλιείς παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και παρενοχλούν ελληνικά αλιευτικά).

· Θα τηρούνται συνεχώς σε επιφυλακή αντίστοιχες μονάδες, προκειμένου να επέμβουν στο Αιγαίο όποτε χρειασθεί.

· Πραγματοποίηση συνεχών επιχειρησιακών εκπαιδεύσεων των ναυτικών δυνάμεων με τη συμμετοχή τουλάχιστον 4 πολεμικών πλοίων στην περιοχή του Αιγαίου που καθορίζεται από τις γραμμές Σάμος-Ικαρία και Κρήτη-Κάρπαθος-Σύμη.

Πέραν των παραπάνω, έχουν καθορισθεί Τούρκοι επιστήμονες, οι οποίοι παρουσιάζουν τα προβλήματα του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, τις τουρκικές θέσεις και το δίκαιο της θάλασσας στα πλαίσιο διεξαγωγής συνεδρίων, σεμιναρίων, ημερίδων κ.λπ. στα μεγάλα αστικά κέντρα της Τουρκίας και των κατεχομένων. Άλλωστε, μεταξύ των επιστημόνων αυτών περιλαμβάνεται και ο προαναφερθείς καθηγητής Sertaç Hami Başeren, για τον οποίο γίνεται εκτενής αναφορά στο βιβλίο του συντάκτη του παρόντος άρθρου με τίτλο: Η γεωπολιτική στρατηγική και η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας (σελίδες 93-96). Τονίζεται ότι ο Başeren έχει συντάξει μια μελέτη για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Τουρκίας, η οποία αρχικά δημοσιεύθηκε στο περιοδικό των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων τον Ιούλιο του 2007 και στη συνέχεια οι χάρτες, που περιλαμβάνονται σε αυτήν, δημοσιεύονται κατ’ επανάληψη από τον τουρκικό τύπο. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο εν λόγω καθηγητής, στις διαλέξεις που πραγματοποιεί αναφορικά με τη Στρατηγική Ερευνών Πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο [(Doğu Akdeniz Petrol Arama Stratejileri (DAPAS)] επισημαίνει ότι η μη οριοθέτηση της Τουρκικής Α.Ο.Ζ. και υφαλοκρηπίδας σύμφωνα με το χάρτη Νο1 δημιουργεί τα ακόλουθα προβλήματα:

· Εγκλείεται (φράσσεται) ο χερσαίος χώρος της Τουρκίας και παρεμποδίζεται το δικαίωμά της για πρόσβαση στις θαλάσσιες περιοχές που ευρίσκονται εμπρός από αυτόν.

· Κλείνει η είσοδος στο λιμένα της Αττάλειας (Antalya) που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου.

· Παρεμποδίζονται οι θαλάσσιες μεταφορές της Τουρκίας στον άξονα Ανατολή-Δύση.

· Δημιουργούνται προβλήματα άμυνας και ασφάλειας.

· Οι ακτές της Τουρκίας που έχουν μέτωπο στην Ανατολική Μεσόγειο αρχίζουν από το Gazipasa της Αττάλειας (Antalya), φθάνουν μέχρι το Αιγαίο και έχουν μήκος 290 χλμ. Οι αντίστοιχες ακτές της Κυπριακής Δημοκρατίας, που έχουν μέτωπο στην ίδια περιοχή, έχουν μήκος 25 μίλια.

Επειδή η τουρκική τακτική της επιβολής τετελεσμένων δεν μας είναι άγνωστη, ειδικά σε περιόδους όπου η χώρα μας αντιμετωπίζει σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, στο επόμενο άρθρο μας θα σας παρουσιάσουμε το πλήρες κείμενο μιας εκ των διαλέξεων που πραγματοποίησε ο Başeren, μαζί με τους χάρτες που χρησιμοποίησε, προκειμένου να στηρίξει τις τουρκικές θέσεις.