Σκέψεις για την αναστήλωσή του Τροπαίου του Σύλλα στον Ορχομενό

Τμήμα του λίθινου τρόπαιου
που στήθηκε από το Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα
με αφορμή τη νίκη του το 86 π.Χ.
εναντίον του στρατού του βασιλιά
του Πόντου Μιθριδάτη Στ,
βρέθηκε μεταξύ Ορχομενού
και Πύργου, στη θέση «Κυδωνιά». Το τρόπαιο αντιγράφει
τους κορμούς δέντρων που συνήθιζαν
να στήνουν οι νικητές
στο πεδίο της μάχης
και να αναρτούν
ον οπλισμό των ηττημένων.

Μια συνάντηση γνωριμίας και ανταλλαγής απόψεων παρά … ειδήσεων ήταν αυτή που αρχικά είχε προγραμματιστεί ανάμεσα στην Δρ. Έλενα Κουντούρη, Αρχαιολόγο και Διευθύντρια σήμερα του Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού, τον Δήμαρχο Ορχομενού κ. Κώστα Ξηρογιάννη και τον Δημοτικό Σύμβουλο της Μειοψηφίας κ. Λάμπρο Ρόδη, σε συνέχεια του ενδιαφέροντός τους για την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων του Ορχομενού και της ευρύτερης περιοχής του Καλλικρατικού Δήμου Ορχομενού.

Η κα Κουντούρη υποδέχθηκε τους εκπροσώπους του Δήμου μας στο γραφείο της στο Θησείο και ύστερα από τις απαραίτητες συστάσεις, η κουβέντα άρχισε να «βγάζει ειδήσεις» καθώς ήταν γνωστό πως η κα Κουντούρη είχε ανακαλύψει το Τρόπαιο του Σύλλα στην περιοχή μας, όχι όμως και το ότι με την ομάδα της εδώ και δύο και πλέον χρόνια μελετούν αναλυτικά και αποτυπώνουν το κορυφαίο έργο της αρχαιότητας, τα αποστραγγιστικά έργα των Μινυών!!!

Σκέψεις για την αναστήλωσή του…
Αρχικά, η κουβέντα περιστράφηκε γύρω από το δεδομένο ενδιαφέρον της Δημοτικής Αρχής για την ανάδειξη των Μνημείων σε όλο τον Καλλικρατικό Δήμο Ορχομενού, όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ξηρογιάννης, θύμισε την συλλογική προσπάθεια του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ και την προοπτική δημιουργίας του Αρχαιολογικού Πάρκου Ορχομενού και ζήτησε από την κα Κουντούρη την άποψή της αφού πάνω από δέκα χρόνια υπηρέτησε ως Αρχαιολόγος στην Θ ` ΕΠΚΑ και μάλιστα ως υπεύθυνη της Βόρειας Βοιωτίας (Ορχομενός, Χαιρώνεια, Δαύλεια, Αράχωβα, κ.ο.κ.). Η κα Κουντούρη συνεχάρη την Δημοτική Αρχή για την πρωτοβουλία της να στηρίζει τον κ. Μπένο και συνολικά το έργο του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ και ευχήθηκε μια μέρα αυτό το όνειρο να γίνει πραγματικότητα.

Στο πλαίσιο λοιπόν της ανάδειξης των Αρχαιοτήτων, ο κ. Ξηρογιάννης ενδιαφέρθηκε να πληροφορηθεί από την ίδια την κα Κουντούρη και για την προοπτική αναστήλωσης του Τροπαίου του Σύλλα που βρέθηκε ως γνωστόν στον Ορχομενό το 2004 και έκτοτε παραμένει ακόμη στην αφάνεια.

Η κα Κουντούρη, υπεύθυνη αρχαιολόγος έδειξε ενθουσιασμό για την πρόθεση αυτή της Δημοτικής Αρχής και δεσμεύτηκε να πληροφορήσει τον Δήμο Ορχομενού για τις διαδικασίες που προβλέπονται πάντα με την σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Παράλληλα πληροφόρησε τους κκ. Ξηρογιάννη και Ρόδη πως – ευτυχώς- προχωρά και η διαδικασία απαλλοτρίωσης μέρος του του κτήματος ιδιοκτησίας του τ. Δημάρχου Ορχομενού (!) κ.Κώστα Γκιζίμη.
Θυμίζουμε πως τμήμα του λίθινου τρόπαιου, που στήθηκε από το Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα με αφορμή τη νίκη του το 86 π.Χ. εναντίον του στρατού του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη Στ, βρέθηκε μεταξύ Ορχομενού και Πύργου, στη θέση «Κυδωνιά», στη διάρκεια οργώματος ιδιωτικού αγρού.

Λεύκιος Κορνήλιος Σύλλας 138-78 π.X.

Το τρόπαιο αντιγράφει τους κορμούς δέντρων που συνήθιζαν να στήνουν οι νικητές στο πεδίο της μάχης και να αναρτούν τον οπλισμό των ηττημένων. Σώζει τον κορμό, τις κνημίδες και το κάτω τμήμα της πανοπλίας και είχε στηθεί σε λίθινο βαθμιδωτό βάθρο, το οποίο κοσμούσαν πλάκες με ανάγλυφες παραστάσεις. Σε μια πρώτη ανάγνωση της επιγραφής, που ήρθε στο φως, αναγνωρίζονται τα ονόματα του Σύλλα και του Μιθριδάτη.

Συνεχίζεται στα τέλη Σεπτέμβρη η έρευνα για το μεγαλύτερο αποστραγγιστικό έργο της Αρχαιότητας…

Η … είδηση, ωστόσο, για την δραστηριότητα της κα Κουντούρη στην περιοχή μας έχει να κάνει με την συνέχιση του ανασκαφικού της έργου και τη μελέτη του αποστραγγιστικού έργου των Μινυών στην Κωπαϊδα, οι οποίοι δημιούργησαν σήραγγες και καταβόθρες, κατόρθωσαν να μετακινήσουν δύο εκατομμύρια κυβικά μέτρα χώματος και εν τέλει μετέφεραν νερό σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων. Ολα αυτά τα απολύτως εφικτά σήμερα, τον 16ο π. Χ. αιώνα υπήρξαν απλώς... ένα γιγάντιο έργο. Αυτό το επίτευγμα της Μυκηναϊκής εποχής επιχειρούν σήμερα να διερευνήσουν οι επιστήμονες αναζητώντας τα μυστικά των προϊστορικών «μηχανικών» στην διαχείριση υδάτων. Όπως είχε αναφέρει στο ΒΗΜΑ η αρχαιολόγος Δρ Ελενα Κουντούρη, «ο άνθρωπος της εποχής εκείνης έπρεπε να υπερνικήσει τα φυσικά εμπόδια αλλά ταυτόχρονα να κάνει και τεχνικά έργα». Επικεφαλής μεγάλης ομάδας επιστημόνων η κυρία Κουντούρη πρόκειται από τέλη του Σεπτέμβρη να συνεχίσει τις έρευνες, επιφανειακές και γεωφυσικές έρευνες καθώς και αρχαιολογικές τομές, προκειμένου να διερευνηθούν τα μυκηναϊκά αποστραγγιστικά έργα της Κωπαΐδας, από το Στροβίκι έως το Γλα.

Έργα - μαμούθ από τη μυκηναϊκή εποχή. Ανασκαφική διερεύνηση της λίμνης Κωπαΐδας

έφερε στο φως έργο της Μυκηναϊκής Εποχής. Σήμερα, το σημείο αυτό είναι ορατό

στο ύψος του φούρνου Πελώνη μεταξύ Ορχομενού - Στροβικίου.

Μάλιστα, το καλοκαίρι του 2011, στην περιοχή του Στροβικίου αποκαλύφθηκαν δύο μεγάλα αναχώματα που δείχνουν τις τεχνικές της εποχής: «Το βόρειο λειτουργούσε ως φράγμα ανάσχεσης και κατακράτησης υδάτων, ώστε στην άλλη πλευρά να παραμένουν τα εδάφη στεγνά και άρα πρόσφορα για καλλιέργεια. Το νότιο, το οποίο βρισκόταν σε αγροτικό δρόμο που ακολουθεί την πορεία των νερών, είχε κατασκευαστεί με κυκλώπειο σύστημα δόμησης. Το πλάτος των αναχωμάτων μάλιστα φθάνει στα σημεία πίεσης τα 30 μέτρα», λέει η ίδια. Διευθετήσεις γαιών, αναχώματα, μετακινήσεις ογκολίθων, απομάκρυνση των χωμάτων, κατασκευές είναι μερικά από τα έργα που απαιτήθηκαν, τα οποία όμως «επ΄ ουδενί θα μπορούσαν να γίνουν», όπως επισημαίνει η αρχαιολόγος «χωρίς οργανωμένο σύστημα προμηθειών και κυρίως διοίκησης, δηλαδή χωρίς μία συγκεντρωτική και οργανωμένη εξουσία». Πράγματι, εκείνη την εποχή ο Ορχομενός ήταν το μεγάλο διοικητικό κέντρο της περιοχής, που έχοντας στη δικαιοδοσία του την τεράστια λίμνη _περί τα 250.000-280.000 στρέμματα _ επιχείρησε το ακατόρθωτο: Να την αποξηράνει, να αρδεύσει τον κάμπο δημιουργώντας τεράστιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις και να διοχετεύσει τα ύδατα στον κόλπο της Λάρυμνας και από εκεί στη θάλασσα. Για το σκοπό αυτό απαιτήθηκε η εκτροπή δύο ποταμών που την τροφοδοτούσαν (Βοιωτικός Κηφισός και Μέλας) προς τη θάλασσα καθώς και πολλών χειμάρρων. Να σημειωθεί μάλιστα, ότι ειδικά ο Βοιωτικός Κηφισός έχει μεγάλη παραγωγή ως και σήμερα αφού τροφοδοτεί την Υλίκη με το 40% των ετήσιων υδάτων της.

Η μυκηναϊκή ακρόπολη του Γλα από αεροφωτογραφία,
ορατή για τον περαστικό από την αερογέφυρα του Δ.Δ. Κάστρου.

Από την ισχυρή μυκηναϊκή ακρόπολη του Γλα εξάλλου (σε ένα χαμηλό βράχο σήμερα, που εξέχει κατά 20 _40 μέτρα στην πεδιάδα ενώ πριν από την αποξήρανση της λίμνης θα ήταν νησί) φαίνεται πως γινόταν η επίβλεψη του έργου και η αντιμετώπιση πιθανόν εχθρικών επιδρομών. «... εξ Ακραιφνίου δε ιόντι ευθείαν επί λίμνην την Κηφισίδα _οι δε Κωπαΐδα ονομάζουσι την αυτήν _ ες δε την λίμνην ο τε ποταμός ο Κηφισός εκδίδωσιν αρχόμενος εκ Λιλαίας της Φωκέων και διαπλεύσαντί είσι Κώπαι», αναφέρει ο Παυσανίας στα «Βοιωτικά» του, πολλούς αιώνες φυσικά, αργότερα (2ος μ. Χ.). Γιατί στο μεταξύ το έργο είχε καταστραφεί. Σεισμοί, κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα (ας μη ξεχνάμε πως ο Ορχομένος είχε αιώνιο αντίπαλό του τη Θήβα) είχαν ως αποτέλεσμα την καταστροφή και την εγκατάλειψη του έργου με αποτέλεσμα η Κωπαΐδα να πλημμυρίσει πάλι και να ξαναγίνει λίμνη μετά από το 1300 π. Χ.

Η έρευνα λοιπόν, που θα συνεχισθεί, λοιπόν, τις επόμενες ημέρες σε συνεργασία με τους Ν.Πετρόχειλο, Ν. Λιάρο, Π. Αγγελίδη, Δ. Κουτσογιάννη, Ν. Μαμάση, Ν.Ζαρκαδούλα, ΑΛ. Καρκάνα, Κέλυ Κουζέλη και Α. Βοτ από το Πανεπιστήμιο του Μάιντζ αναμένεται να δώσει πολλές απαντήσεις σχετικά με καταπληκτικό αυτό έργο, όπως μας ανέφερε κατά την πρόσφατη συνάντησή μας η κα Έλενα Κουντούρη. Το Orchomenos Press θα είναι εκεί!!!