Μαθήματα τυροκομίας από τον Ομηρο: Φέτα από τον... Πολύφημο

Μεγάλη προστιθέμενη αξία για προϊόντα ΠΟΠ με ρίζες και στην αρχαιότητα

Το αυξημένο ενδιαφέρον των καταναλωτών για τα παραδοσιακά προϊόντα τοπικής προέλευσης, με βαθιές ρίζες στους πολιτισμούς των λαών, αποτελεί κυρίαρχη σήμερα τάση στις αγορές, παρά το γεγονός ότι συχνά είναι πιο ακριβά.

«Το ενδιαφέρον για ό,τι είναι αυθεντικό και γνήσιο είναι μια αντίδραση στις ριζικές αλλαγές που έφερε η παγκοσμιοποίηση. Η αύξηση του διεθνούς εμπορίου, η εξάπλωση των πολυεθνικών εταιρειών με τα τυποποιημένα προϊόντα και η βαθμιαία ομογενοποίηση της παραγωγής αγαθών έχουν στρέψει μεγάλο αριθμό καταναλωτών πίσω στο παρελθόν» λέει η διευθύντρια του Κέντρου Ερευνας Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών κυρία Καίτη Καμηλάκη.

Συνταγή για τυρί από τον Ομηρο

Ετσι, η ευρωπαϊκή πιστοποίηση ενός προϊόντος ως ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) ή ΠΓΕ (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ενδειξης) συνήθως του προσδίδει προστιθέμενη αξία. Οπως ανέφερε και ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης σε εκδήλωση για τα προϊόντα αυτά, «ο κόσμος έχει περισσότερη εμπιστοσύνη αν γνωρίζει ότι αυτή τη φέτα την έτρωγαν οι άνθρωποι σ' αυτή την περιοχή από την εποχή του Ομήρου. Στον Ομηρο ο Πολύφημος μας έδειχνε πώς παρήγαν τυρί φέτα». Αυτό, σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελεί ένα «σήμα εμπιστοσύνης στην κατανάλωση».

Αν το συγκεκριμένο προϊόν ήταν ανθυγιεινό και δεν ήταν ωφέλιμο για την υγεία «θα είχαν πεθάνει εκείνοι που το αξιοποιούσαν για δύο και τρεις χιλιάδες χρόνια» σημείωσε ο υπουργός. Γι' αυτόν τον λόγο η κοινωνία, όπως υποστηρίζει ο κ. Τσαυτάρης, ξαναγυρίζει και έχει εμπιστοσύνη στην παράδοση. «Πιο πολλή εμπιστοσύνη απ' ό,τι έχει με τα τεστ δύο επιπέδων σήμερα: μια φορά να δοκιμάσουμε ένα νεοφανές τρόφιμο σε πρώτο επίπεδο σε 100 άτομα και μετά ίσως σε δεύτερο επίπεδο σε άλλα 1.000 άτομα».

Η έννοια της τοπικότητας, όπως σημειώνει η κυρία Καμηλάκη, έχει διανύσει μία ενδιαφέρουσα ιστορική διαδρομή στον ευρωπαϊκό χώρο, αρχής γενομένης από τη Γαλλία κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα. «Δεν ανατρέχω στις αρχές της το 1666. Το σύστημα προστασίας των τοπικής προέλευσης αγροτικών προϊόντων αποτέλεσε τη βάση για τη σχετική νομοθεσία της δεκαετίας του 1930 όσον αφορά τον έλεγχο της ονομασίας προέλευσης και το πρότυπο για την ανάλογη ευρωπαϊκή νομοθεσία των τελευταίων δεκαετιών» αναφέρει η ερευνήτρια.

Από το 1666 στη σημερινή θεσμοθέτηση των ΠΟΠ

Ετσι φθάσαμε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η ανάδειξη της παράδοσης και της τοπικότητας της τροφής να επιδιώκεται μέσα από θεσμικά όργανα της ΕΕ και η ευρωπαϊκή νομοθεσία να προσφέρει ένα σύστημα για την προστασία προϊόντων με βάση τη γεωγραφική προέλευση και την ιστορική τους παράδοση.

Η έννοια της τοπικότητας, η αυθεντική έκφραση της οποίας ενσωματώνει το φυσικό περιβάλλον, τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, τους ιστορικούς κοινωνικούς δεσμούς και τις συλλογικές συμπεριφορές, θεωρείται, σύμφωνα με την κυρία Καμηλάκη, εξ ορισμού, σύμφωνα με τους κανονισμούς, βασική παράμετρος στη διαμόρφωση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου των Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) καθώς και των Προϊόντων Γεωγραφικής Ενδειξης (ΠΓΕ) στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Μάλιστα, αυτή η ταυτότητα γεωγραφικής ένδειξης, η τοπικότητα, είναι, όπως εξηγεί η κυρία Καμηλάκη, μια σύνθεση «καθώς αποτελεί το αποτέλεσμα του κλίματος, του εδάφους και της βιοποικιλότητας σε συνάρτηση με τις παραδοσιακές γνώσεις, τις τεχνικές και τις δεξιότητες των παραγωγών, καθώς και τις χρήσεις σε διάφορες περιστάσεις της καθημερινής ζωής στον κύκλο του χρόνου».

Δημοσιεύτηκε στο HeliosPlus στις 13 Ιανουαρίου 2014