Στα... ίχνη του Ηνίοχου

Ο αρχαιολογικός χώρος των Δελφών αναζητά... τον ιππόδρομό του, ενώ στην αρχαιότητα οι ιππόδρομοι συνήθως, δημιουργούνταν σε φυσικά ανοίγματα και πλαγιές βουνών, με τους θεατές να κάθονται ή να στέκονται στα πρανή

Πανέτοιμος να ξεκινήσει τη γεωμαγνητική διασκόπηση στον χώρο όπου εντοπίζει κατάλοιπα του αρχαίου ιπποδρόμου των Δελφών είναι ο καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Πάνος Βαλαβάνης.

Ο κ. Βαλαβάνης, που ανακοίνωσε πέρσι το εύρημά του, έλαβε άδεια για την έρευνα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και θα τη διεξαγάγει στο εγγύς μέλλον.

Σκέψεις του για το πού βρίσκεται ο ιππόδρομος όπου νίκησαν διάσημοι πολιτικοί ηγέτες, αλλά και ο περίφημος Ηνίοχος, παρουσίασε ο καθηγητής σε διεθνές συνέδριο για τον αθλητισμό στην αρχαία Ελλάδα, που έγινε στο Γκρατς. Η υποδοχή των απόψεών του ήταν από θετική έως διθυραμβική.

Στη φύση

Ο διάσημος κατά την αρχαιότητα ιππόδρομος έχει πλέον χαθεί μέσα στη φύση, κάτι που δεν είναι παράξενο. Όπως είπε ο ομιλητής στο συνέδριο του Γκρατς, σχεδόν όλοι οι αρχαίοι ελληνικοί ιππόδρομοι δεν εντοπίζονται σήμερα, καθώς θα πρέπει να είχαν ελάχιστα έως καθόλου κτίρια. Συνήθως, δημιουργούνταν σε φυσικά ανοίγματα και πλαγιές βουνών, με τους θεατές να κάθονται ή να στέκονται στα πρανή. Άλλωστε, χρησιμοποιούνταν άπαξ ετησίως ή μία φορά ανά τέσσερα χρόνια, οπότε οι κατασκευές θα ήταν περιττή δαπάνη.

Ο αρχαιότερος ιππόδρομος ήταν της Ολυμπίας, που κατασκευάστηκε το 680 π.Χ. ενώ, σύμφωνα με τον κ. Βαλαβάνη, ο ιππόδρομος των Δελφών θα πρέπει να δημιουργήθηκε περίπου 100 χρόνια αργότερα. Πάντως, οι ιπποδρομίες εισήχθησαν στα Πύθια, την τοπική μεγάλη γιορτή προς τιμήν του Απόλλωνα, το 582 π.Χ. Η γιορτή των Πυθίων αρχικά περιελάμβανε μόνο μουσικούς αγώνες. Το 586, μετά το τέλος του α' ιερού πολέμου και την ανάληψη της ευθύνης του ιερού από την αμφικτιονία, τα Πύθια αναδιοργανώθηκαν. Διεξάγονταν κάθε 4 χρόνια και εμπλουτίστηκαν με την εισαγωγή αθλητικών αγώνων και μιας ιπποδρομίας, κατ' απομίμησιν της Ολυμπίας.

Στην επόμενη Πυθιάδα, το 582 π.Χ., εισήχθησαν δύο αρματοδρομίες, με τέθριππο και συνωρίδα, δηλαδή με 4 και 2 άλογα αντιστοίχως. Σχεδόν 100 χρόνια αργότερα συναντάμε και την πρώτη γραπτή αναφορά, από τον Βακχυλίδη και αργότερα από τον Πίνδαρο, λάτρη και συχνό επισκέπτη των Δελφών. Από την Ηλέκτρα του Σοφοκλή, που ανέβηκε γύρω στο 420, μαθαίνουμε ότι η αρματοδρομία των Πυθίων, στην οποία έλαβε μέρος και για λόγους θεατρικής οικονομίας, σκοτώθηκε ο Ορέστης, έγινε στο Κρισαίον πεδίον. Την πλέον ακριβή περιγραφή βρίσκουμε στον Παυσανία, που επισκέφθηκε τους Δελφούς το 160 μ.Χ. και γράφει: το μήκος του δρόμου από τους Δελφούς στην Κίρρα, το λιμάνι των Δελφών, είναι 60 στάδια.

Κατεβαίνοντας την πεδιάδα, φτάνεις σε έναν ιππόδρομο, όπου γίνονταν οι αρματοδρομίες κατά τα Πύθια. Όλες αυτές οι μαρτυρίες οδηγούν στην τοποθέτηση του μνημείου στο Κρισαίο πεδίο ή στην πεδιάδα της Κίρρας, μια πεδιάδα ανάμεσα στον σύγχρονο Χρυσό και στην Κίρρα, ανατολικά της Ιτέας, είπε ο καθηγητής. Η περιοχή, που σήμερα καλύπτεται από ελιές, κατά την αρχαιότητα ανήκε στις ιερές γαίες που τις είχαν αφιερώσει στον Απόλλωνα.

Ο καθηγητής και η ομάδα του έχουν καταλήξει ότι ο ιππόδρομος ήταν σε μια θέση που ονομάζεται «Γωνιά», περίπου ένα χιλιόμετρο βορείως της Ιτέας. Περιβάλλεται στις τρεις πλαγιές από λόφους. Αρχιτέκτονες και γεωλόγοι υποστηρίζουν ότι δεν χρειαζόταν ιδιαίτερη διαμόρφωση προκειμένου το κομμάτι αυτό να λειτουργήσει ως ιππόδρομος. Έτσι θα πρέπει να έγιναν ελάχιστα έργα. Οι διαστάσεις μάς φέρνουν πολύ κοντά προς τις αντίστοιχες του ιπποδρόμου της Ολυμπίας. Επίσης, είναι φανερό πως αποτελεί «σφραγίδα» της Αμφικτιονίας από πολλές απόψεις.