Μυκητολογικές ασθένειες, προσβολές, εχθροί και έντομα της ντομάτας
Νέα ασθένεια η καστανή ρυτίδωση της τομάτας σε φυτά .
Συστάσεις περιορισμού εξάπλωσης του ιού:
Ο νέος αυτός ιός δεν είναι αντιμετωπίσιμος και δεν είναι επικίνδυνος για την υγεία του ανθρώπου ωστόσο μειώνει κατά πολύ την παραγωγή ντομάτας και πιπεριάς από 30% έως και 70%, ενώ υποβαθμίζει και την ποιότητα της παραγωγής.
Η είσοδος στην καλλιέργεια να γίνεται μόνο με καθαρά (πλυμένα) ρούχα. Τα ρούχα μπορούν να μολυνθούν ακόμα και κατά την κατανάλωση μολυσμένης τομάτας στο σπίτι.
Να αποφεύγονται οι άσκοπες επισκέψεις στην καλλιέργεια και η επαφή με τα φυτά όπου δεν είναι απαραίτητο.
Χρησιμοποίηση υγιών φυταρίων για φύτευση.
Να ακολουθούνται οι κανόνες υγιεινής με σωστό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι ή με αλλά απολυμαντικά μέσα πριν και μετά την επαφή μας με τα φυτά. Συστήνεται η χρήση βούρτσας για τον σωστό καθαρισμό των νυχιών.
Χρησιμοποίηση παπουτσιών, φόρμας και γαντιών μιας χρήσης από τους εργαζόμενους που εκτελούν τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες και αλλαγή αυτών μεταξύ διαφορετικών εγκαταστάσεων.
Απολύμανση των παπουτσιών κατά την είσοδο αλλά και έξοδο από το θερμοκήπιο με ειδικό απολυμαντικό.
Συχνή απολύμανση εργαλείων με εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης περιεκτικότητας 0,5% NaOCl ή Virkon® S ή αποβουτυρωμένου γάλακτος (τουλά- χιστον 3,5% περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη).
Καθαρισμός και απολύμανση του θερμιοκηπίου μετά από κάθε καλλιεργειτική περίοδο.
Μείωση κατά το δυνατόν της μετακίνησης των εργατών μεταξύ των διαφόρων τομέων της επιχείρησης.
Σε περίπτωση εντοπισμού μολυσμένου φυτού, κατόπιν εξέτασης από ειδικό εργαστήριο θα πρέπει:
Να απομακρύνονται προσεκτικά τα μολυσμένα φυτά και να καταστρέφονται με προσοχή
Να διαχειριζόμαστε κάθε μολυσμένο θερμοκήπιο σαν ξεχωριστή μονάδα και να μην χρησιμοποιούνται τα εργαλεία του ενός θερμοκηπίου σε άλλο.
Οι εργασίες στην περιοχή στην οποία εντοπίστηκε το μολυσμένο φυτό θα πρέπει να λαμβάνουν χώρα τελευταίες.
Δεν πρέπει να θεωρούμε ότι τα ασυμπτωματικά φυτά δεν έχουν προσβληθεί από ιό καθώς η εκδήλωση των συμπτωμάτων πολλές φορές καθυστερεί κάποιες ημέρες.
Προληπτικά μέτρα:
Ο σπόρος να είναι υγιής. Να προέρχεται από φυτά που δεν είχαν αρρώστια και δεν ήταν εκφυλισμένα. Θα έπρεπε να δημιουργηθούν κτήματα από γεωπόνους με σκοπό την παραγωγή υγιών σπόρων, μακριά από περιοχές που καλλιεργούνται κηπευτικά, και ο σπόρος να δίνεται με πιστοποιητικό για τη γνησιότητα της ποικιλίας και την υγεία του σπόρου.
Σε τέτοιου είδους κτήματα να επιδιωχθεί η παραγωγή φυτών με διασταύρωση ή επιλογή που να αντέχει σε αρρώστιες.
Ο σπόρος πρέπει να απολυμαίνεται γιατί είναι φορέας πολλών ασθενειών που δεν μπορούν να καταπολεμηθούν όταν εμφανιστούν μετά την ανάπτυξη του φυτού. Ο σουπλιμές (HgCl2), διάλυση 32 γραμ. σε 38,4 κιλά νερό, έχει τα ίδια αποτελέσματα. Μουσκεύεται ο σπόρος και μετά βουτιέται σε διάλυση σουπλιμέ για 3-4 λεπτά. Μετά ξεπλένεται καλά και σπέρνεται.
Όταν διαπιστωθεί αρρώστια στο σπορείο, την επόμενη χρονιά πρέπει να αλλάξει η θέση του και να χρησιμοποιηθούν νέα υλικά και καθαρό χώμα στη δημιουργία νέου σπορείου.
Η χρήση λιπασμάτων πρέπει να είναι ισορροπημένη. Ιδιαίτερα του αζώτου που σε υπερβολικές ποσότητες προδιαθέτει το φυτό και το καθιστά ευάλωτο σε πολλές ασθένειες.
Συστηματική καταστροφή των ζιζανίων όχι μόνο στον αγρό αλλά και στα πέριξ με ζιζανιοκτόνα με όργωμα και καταστροφή των ξερών υπολειμμάτων της καλλιέργειας με φωτιά. Μέσα στα ξερά φύλλα και στελέχη ξεχειμωνιάζουν πολλά έντομα και πολλές αρρώστιες.
Όταν εμφανιστεί η ασθένεια σε λίγα φυτά να καταστρέφονται αμέσως, να ξεριζώνονται και να καίγονται. Τα ραντίσματα και τα θειαφίσματα πρέπει στην αρχή να είναι συχνότερα γιατί όσο περνάει ο καιρός τόσο καταπολεμούνται οι αρρώστιες δυσκολότερα.
Πολλές ασθένειες καταπολεμούνται με την εναλλαγή της καλλιέργειας με άλλα φυτά (όπως φασολιών, σιτηρών κ.ά.) για 4 χρόνια ή με μεγαλύτερη αμειψισπορά.
Βλαβερά έντομα στην ντομάτα
1) πρασσαγκούρας (Cryllotalpa Vulgaris)
2) σκουλήκια (κάμπιες των Noctuina).
Πρασαγκούρας: κυνηγώντας έντομα μέσα στο έδαφος (με αυτά τρέφεται) ανοίγει στοές και κόβει τις ρίζες ή ολόκληρα φυτά. Την ημέρα είναι ακίνητος. Γεννάει 200-300 αυγά και συμπληρώνει την ανάπτυξή του σε 1-3 χρόνια. Αποτελεσματικό φάρμακο είναι το εξαχλωριούχο βενζόλιο. Ανακατεύουμε πίτουρα με το βενζόλιο σε αναλογία 5%. (το βενζόλιο περιέχει δραστικό στοιχείο 2,6%). Ποσότητα 640 γραμ. ανακατεύεται με 12,80 κιλά πίτουρα. Μουσκεύονται πριν ή μετά την ανάμιξη, διασκορπίζονται στο χωράφι τις απογευματινές ώρες μετά το τέλος του ποτίσματος. Παλιότερα με το φάρμακο αυτό και με το δηλητηριασμένο καλαμπόκι οι κηπουροί απαλλάσσονταν από το έντομο αυτό.
Τα σκουλήκια (κάμπιες) Noctuina: αναπτύσσονται από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο. Κάθε θηλυκό γεννάει 1.700 αυγά. Τη μέρα κρύβονται στο χώμα και το βράδυ επιδίδονται στο φάγωμα των ριζών και στο κόψιμο του στελέχους των νεαρών φυτών. Αποτελεσματικό είναι το εξαχλωριούχο βενζόλιο και σ’ αυτά.
Αφίδες (μελίγκρα): με αυτές εκτός από τις άμεσες καταστροφές που προκαλούν, εξαπλώνουν και τον εκφυλισμό των φυτών. Καταπολεμούνται με ψεκασμούς νικοτίνης : 192 γραμ. θ. νικοτίνης σε 128 κιλά νερό. Το ράντισμα πρέπει να γίνεται το πρωί ή αργά το απόγευμα. Η νικοτίνη έχει καλύτερα αποτελέσματα όταν σε 128 κιλά νερό διαλύσουμε 640 έως 1.280 γραμ. σαπούνι.
H κάμπια Heliothis Apmigera στους καρπούς (προσβάλει και το καλαμπόκι και το βαμβάκι) καταπολεμάτε με το εξαχλωριούχο βενζόλιο ή με 1% ροτενόνη ή μίγμα σκόνης: 1:2 κρυόλιθου και ταλκ.
Τετράνυχος: το τσιμπούρι αυτό ανανεώνεται κάθε 13 μέρες και γεννάει 60 αυγά διαχειμάζει στα υπολείμματα της παλιάς καλλιέργειας, στα άγρια χόρτα και στο έδαφος και μόλις αρχίσει η άνοιξη ή η καλλιέργεια των αγγουριών και της ντομάτα ξεκινά το έργο του. Τα φύλλα χάνουν σιγά-σιγά το πράσινο χρώμα, κιτρινίζουν και αρχίζει το φυτό να ξεραίνεται. Όταν ευνοείται από ξερό και θερμό καιρό πολλαπλασιάζεται άφθονα. Όταν περάσει η κατάλληλη εποχή είναι αδύνατη η καταπολέμησή του. Η κρίσιμη περίοδος ανάπτυξης είναι Ιούλιος –Αύγουστος. Εκκολάπτονται διαδοχικά και μόνο με καθημερινή χρήση φαρμάκων μπορεί να ανακοπεί ο κίνδυνος. Κατά τον Ισαακίδη ένα θηλυκό από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο θα δημιουργήσει 36.651.103.448.275.860 τετράνυχους.
Συνιστώνται μέτρα καταστροφής των υπολειμμάτων και των ζιζανίων που διαχειμάζει. Έναρξη των θειώσεων και χρήση νωρίς την άνοιξη.
Heterodera Radicicola: υπάγεται στα Angullulidae (εγχελυσματικά). Εκτός από την ντομάτα προσβάλλει κι άλλα ιδιαίτερα τα πεπόνια. Ευνοικά εδάφη είναι τα ελαφρά αμμώδη και τα όξινα. Μόλις αναπτυχθούν τα φυτά οι προνύμφες του εκκολάπτονται και εισέρχονται κάτω από την επιδερμίδα των ριζών. Το φυτά αντιδρά, σχηματίζει τεράστια κύτταρα που σπάνε τα τοιχώματα και ενώνονται για να σχηματίσουν πρωτοπλασμικές πολυκυτταρικές μάζες. Η άκρη της ρίζας δεν προχωρά, πλατύνεται και σχηματίζει ριζίδια με ανώμαλο τρόπο. Τα φύλλα κιτρινίζουν και πέφτουν.
Η καταπολέμηση μπορεί να γίνει με τους εχθρικούς προς τα νηματώδη μύκητες. Επίσης με την αμειψισπορά σιτηρών για τρία χρόνια και με τον διασκορπισμό ασβέστη και χλωριούχου ασβέστη μετά τη συγκομιδή οπότε προκαλείται η εκκόλαψη των κύστεων κι επειδή δεν βρίσκουν οι προνύμφες τροφή πεθαίνουν. Μπορεί να ζήσει αυτό το νηματώδες και ένα χρόνο χωρίς να τρέφεται.
Η προσβολή του φυτού από αυτό μπορεί να προκαλέσει:
1) νανοποίηση και επιβράδυνση της ανάπτυξης του φυτού.
2) τα φύλλα γίνονται κιτρινοπράσινα και με νέκρωση της περιφέρειας του φύλλου.
3) μάρανση των φυτών στις πιο θερμές και ξηρές μέρες.
4) στα σπορεία μόλις βγαίνουν από το έδαφος τα μικρά φυτά ξεραίνονται και πεθαίνουν.
5) πρώιμος θάνατος.
Ο βαθμός της εξάπλωσής του εξαρτάται:
Από τη θερμοκρασία του εδάφους: όταν είναι πάνω από 12,1 βαθμούς η προσβολή είναι εντονότερη. Κάτω από 12 δεν πραγματοποιείται προσβολή.
Άνω των 50 βαθμών οι προνύμφες καταστρέφονται. Γι’ αυτό δεν υποφέρουν τα χειμερινά λαχανικά και μπορούμε να τα χρησιμοποιήσου για την αμειψισπορά.
Οροβάγχη κ. λύκου (Orobanche Ramosa ή Οροβάγχη η κλαδωτή): εναντίον της συνιστάται η εγκατάλειψη του χωραφιού και η καλλιέργεια νέου, ο δε σπόρος να προέρχεται από περιφέρειες που δεν είχαν λύκο.
Μυκητολογικές ασθένειες
Erysive Polygoni: Το ωίδιο της ντομάτας. Καταπολεμάται με θειαφίσματα.
Cladosporium Fulvium: Στην πάνω επιφάνεια των φύλλων σχηματίζονται κηλίδες ακανόνιστες κιτρινωπές, στην κάτω δε επιφάνεια οι κηλίδες παρουσιάζουν μια μούχλα χρώματος λαδιού. Ράντισμα με βορδιγάλειο πολτό.
Fusarium Lycopersici: ο μύκητας βρίσκεται στο έδαφος. Εισέρχεται στο φυτό από τις πληγές που προκαλούνται από καλλιεργητικές εργασίες, τσιμπήματα εντόμων, καταστροφή ιστών από παγετούς. Επίσης, η συσσώρευση κοπριάς κοντά στη ρίζα και του στελέχους ευνοεί την εισβολή του μύκητα. Έχει βρεθεί και προσβολή από το γονάτισμα του φυτού στο σημείο που είχε σπαστεί ελαφρά το στέλεχος και είχε διαδοθεί η ασθένεια μέσα στα αγγεία του φυτού με αποτέλεσμα να σταματήσει η κυκλοφορία των χυμών, το φυτό να μαραθεί και σιγά-σιγά να πεθάνει. Μεταδίδεται και με το νερό του ποτίσματος. Γι’ αυτό συνιστούν συνήθως τοποθέτηση γαλαζόπετρας στο κεντρικό αυλάκι για να εμποδιστεί η μεταφορά του μύκητα από φυτό σε φυτό. Δεν υπάρχει αποτελεσματική αντιμετώπιση. Μόνο με τη μη καλλιέργεια στο χωράφι αυτό για πολλά χρόνια και την επιλογή ποικιλιών που αντέχουν σ’ αυτόν το μύκητα. Στην Αμερική γι’ αυτόν το λόγο δημιούργησαν την ποικιλία Marglobe.
Septoria Lycopersici: Προσβάλλει τα φυτά που ξεραίνονται και το φυτό δεν μπορεί να αναπτύξει καρπούς. Οι πρώτες κηλίδες που είναι βαθύτερου χρώματος είναι μικρές και σιγά – σιγά αυξάνονται σε αριθμό και μέγεθος. Τα άκρα των φύλλων που στρίβουν, κιτρινίζουν και στο τέλος πέφτουν. Αρχίζει από κάτω, στα παλιότερα φύλλα και προχωρεί προς τα πάνω μέχρι να πέσουν όλα τα φύλλα. Συνιστάται η καταστροφή των ζιζανίων, την ξερών φυτών, η αμειψισπορά και ραντίσματα με βορδιγάλειο πολτό όπως για τον περονόσπορο του αμπελιού και της πατάτας. Τα μυκητοκτόνα πρέπει να χρησιμοποιούνται πολύ νωρίς πριν δυναμώσει η ασθένεια.
Verticilium Albo-Atrum: Προσβάλλει κυρίως την ντομάτα και την πατάτα. Το μυκήλιο εντοπίζεται στις αγγειώδεις δεσμίδες του ξύλου και διακόπτει τελείως την άνοδο των χυμών. Κατά τη θερμή περίοδο παρουσιάζονται σκούρες κηλίδες που είναι γύρω κίτρινες. Επεκτείνεται μέχρι τη μισή επιφάνεια του φύλλου. Τα φύλλα μαραίνονται.
Selerotinia Libertiana: Εισέρχεται στο εσωτερικό των βλαστών (στην εντεριώνη, ψύχα) και προκαλεί την ξήρανση των φυτών. Εκριζώνονται τα ασθενή φυτά και δεν πρέπει να επανέλθει σύντομα η καλλιέργεια αυτή στο χωράφι.
Alternaria Solani: Η ασθένεια χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση σκούρων καστανόχρωμων μέχρι σχεδόν μαύρων κυκλικών κηλίδων στα φύλλα. Είναι κυκλικές ή ελλειψοειδείς και αποτελούνται από συγκεντρικούς κύκλους σαν τους κύκλους της σκοποβολής. Οι κηλίδες αυτές ή παραμένουν μικρές ή αυξάνονται και συνενούνται και καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του φύλλου. Τα προσβεβλημένα φύλλα είναι στην άκρη σκισμένα ή είναι διάτρητα γιατί πέφτουν τα νεκρωθέντα μέρη. Όταν η προσβολή είναι έντονη κιτρινίζουν και τα μη προσβληθέντα τμήματα και πέφτουν. Η ασθένεια αυτή δεν πρέπει να μπερδεύεται με άλλες, γιατί έχει πολλές ομοιότητες με τον περονόσπορο, τη Cercospora, ιώσεις κ.λπ.
Συνιστάται: (1) η καταστροφή των υπολειμμάτων της παλιάς καλλιέργειας, (2) αμειψισπορά, (3) ραντίσματα με βορδιγάλειο πολτό.
Οι καρποί προσβάλλονται επίσης και μπορούν να πέσουν πριν ωριμάσουν ή καθώς ωριμάζουν γίνονται σκούροι, με κηλίδες αποσυντιθέμενες. Στο χωράφι τα πρώτα συμπτώματα είναι μικρές κηλίδες στα παλιά φύλλα, μεγέθους 0,5-1εκ. Στο στέλεχος εμφανίζεται με σκούρες, ελαφρά βυθιζόμενες περιφέρειες που σιγά-σιγά διευρύνονται και σχηματίζουν κύκλους συγκεντρικούς. Οι μίσχοι των ανθών και των καρπών προσβάλλονται και πέφτουν. Η προσβολή εμφανίζεται πάλι με κύκλους συγκεντρικούς στο σημείο ένωσης του μίσχου με το στέλεχος. Συνιστάται η ίδια χρήση μέτρων όπως και στην Septoria. O σπόρος από τα προσβεβλημένα φυτά δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται.
Macrosporium Tomato: όπως και στην Altenaria, η ασθένεια χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση σκούρων καστανόχρωμων μέχρι σχεδόν μαύρων κυκλικών κηλίδων στα φύλλα. Είναι κυκλικές ή ελλειψοειδείς και αποτελούνται από συγκεντρικούς κύκλους σαν τους κύκλους της σκοποβολής. Οι κηλίδες αυτές ή παραμένουν μικρές ή αυξάνονται και συνενούνται και καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειας του φύλλου. Τα προσβεβλημένα φύλλα είναι στην άκρη σκισμένα ή είναι διάτρητα γιατί πέφτουν τα νεκρωθέντα μέρη. Όταν η προσβολή είναι έντονη κιτρινίζουν και τα μη προσβληθέντα τμήματα και πέφτουν. Στον καρπό τα αρχικά στίγματα μεγαλώνουν και τα κέντρα βυθίζονται και γίνονται φαιοκάστανα με την επιφάνεια σκληρυνόμενη από την αποξήρανση και το σκίσιμο της επιδερμίδας. Ο μύκητας δεν διεισδύει βαθιά, πραγματοποιούνται όμως δευτερογενείς προσβολές με το σκίσιμο του καρπού. Παίρνουμε τα ίδια μέτρα όπως και με τους παραπάνω μύκητες και διαλέγουμε ποικιλίες που να αντέχουν σ’ αυτόν.
Βακτηριολογικές προσβολές της ντομάτας
Phytomonas Visicatoria: προσβάλλει τους καρπούς και τα φύλλα. Οι ζημιές προέρχονται από την προσβολή του καρπού. Οι κηλίδες στα φύλλα διευρύνονται και το κέντρο γίνεται μαύρο και βυθίζεται στη χαμηλότερη πλευρά. Προσβολή των νεαρών φύλλων προκαλεί το κιτρίνισμα και την πτώση. Οι πληγές του καρπού είναι μικρές, μαύρες. Διευρύνονται σιγά-σιγά, και φτάνουν τα 6-8χιλ. σε πλάτος και βάθος. Στην επιδερμίδα που έχει διαρραγεί βυθίζονται οι κηλίδες και γίνονται κοιλότητες. Συνιστάται η χρήση υγιούς σπόρου, ράντισμα των φυτών στο τζάκι και στη συνέχεια στο χωράφι. Όταν είναι λίγα τα φυτά να μη διστάζουμε να τα αφαιρούμε.
Phytomonas Michiganese: Τα προσβεβλημένα φυτά μοιάζουν με εκείνα που έχουν προσβληθεί από φουζάριο. Τα στελέχη είναι ζαρωμένα και στα φύλλα προχωρεί η ασθένεια από κάτω προς τα πάνω. Ενώ οι μίσχοι διατηρούν την σπαργή τους τα φύλλα μαραίνονται, γίνονται καστανόχροα και μετά πεθαίνουν. Αυτό ακολουθείται από ωχροκίτρινες λουρίδες στο στέλεχος που αργότερα σκάνε. Σε έντονη προσβολή τα φυτά πεθαίνουν. Στους καρπούς εμφανίζονται μικρές λευκές κηλίδες. Οι κηλίδες αργότερα σκάνε και γίνονται καστανές και σκληραίνουν. Το λευκό χρώμα παραμένει στις άκρες των κηλίδων και η εμφάνιση των κηλίδων είναιμ χαρακτηριστικά, σαν το μάτι ενός πουλιού. Συνιστάται υγιής σπόρος, καταστροφή των υπολειμμάτων, αμειψισπορά 3-4 χρόνια και απολύμανση του σπόρου.
Phytomonas Solanacearum: τα προσβαλλόμενα φυτά παραμένουν πράσινα και μετά την προσβολή, οπότε ξαφνικά μαραίνονται. Ο μύκητας αρχίζει από τη βάση του στελέχους, τα σαλιγκάρια και ο Heteodera μεταφέρουν το μικρόβιο. Τα αγγεία του φυτού γεμίζουν από τις εκκρίσεις των βακτηρίων, λευκές ή καστανές με αυξανόμενη έκταση εντός του φυτού, τα σπόρια εισέρχονται στη συνέχεια στους γειτονικούς ιστούς, αποσυντίθενται τα κύτταρα και σχηματίζονται κοιλότητες που συνενώνονται. Στην ντομάτα ο εσωτερικός μαλακός ιστός (η εντεριώνη) διαλυτοποιείται και μια ουσία γαλακτώδης, με κακή οσμή βγαίνει από το φυτό και προκαλείται απόφραξη των αγγείων. Η ντομάτα δεν πρέπει να φυτευτεί στο χωράφι για 4 ή 5 χρόνια. Στο διάστημα αυτό δεν πρέπει να καλλιεργηθούν φυτά αυτής της οικογένειας. Τα φυτά του σπορείου θα πρέπει να βρίσκονται μακριά από τους χώρους που έχουν προσβληθεί. Να καταστρέφονται αμέσως τα φυτά όταν εμφανίζεται η ασθένεια και να μην μεταφυτεύονται άλλα φυτά στο ίδιο μέρος.
Ιώσεις της ντομάτας
Τα συμπτώματά τους είναι το κιτρίνισμα, οι νεκρώσεις και οι κακοσχηματισμοί των διαφόρων οργάνων του φυτού. Έτσι αντί να είναι επίπεδα, παρουσιάζουν κυματοειδείς επιφάνειες (κατσάρωμα), στρίψιμο και υπερπλασίες (εξογκώματα). Οι βλαστοί μακραίνουν και τα φυτά παραμένουν νάνοι ή επιμηκύνονται υπέρ το δέον, οι δε βλαστοί γίνονται πολύ λεπτοί. Στη συνέχεια εκδηλώνεται μια προοδευτική εξασθένηση των φυτών και των απογόνων που προέρχονται όχι από τους σπόρους αλλά από τα μοσχεύματα. Οι ιώσεις μεταδίδονται με την προστριβή των φύλλων από τα έντομα και με τα μοσχεύματα όπως γίνεται στην πατάτα. Τα φυτά που έχουν προσβληθεί δεν θεραπεύονται.
Προφυλακτικά μέσα:
1) διαρκής καταπολέμηση των αφίδων.
2) Επειδή ο σπόρος στα ετήσια φυτά δεν είναι φορέας των ιώσεων, είναι εύκολο με τη λήψη μέτρων από τη στιγμή της εμφάνισης να περιοριστεί η διάδοσή τους.
Κυριότερες ιώσεις της ντομάτας είναι:
Μωσαΐκωση της ντομάτας: Οφείλεται σε ιό που μεταδίδεται από φυτό σε φυτό με τα χέρια κατά το φύτεμα. Είναι η ίδια ασθένεια που προσβάλλει τον καπνό. Τα φύλλα παρουσιάζουν κίτρινες κηλίδες στο πράσινο φόντο του φύλλου. Η ζημιά είναι ανάλογη με την ένταση της προσβολής. Όταν εμφανιστεί η ασθένεια πρέπει να γίνεται επιλογή των φυτών από το σπορείο ώστε να πετάγονται τα φυτά που παρουσιάζουν κίτρινες κηλίδες. Καταστροφή των ζιζανίων της ίδιας οικογένειας.
Ίωση των σακχαρότευτλων-Curly Top: Ta φύλλα συστρέφονται. Διαφάνεια του εσωτερικού των νεαρών φύλλων. Εξογκώματα στα νεύρα της κάτω επιφάνειας των φύλλων. Έκχυση από το μίσχο γλυκού υγρού διαυγούς στην αρχή και μετά σκούρου. Κιτρίνισμα και ξήρανση των φύλλων. Αργοπορία στην αύξηση. Τα φυτά ή πεθαίνουν στο σπορείο ή παραμένουν νάνοι ή χλωρωτικά, κατσαρώνουν. Τα φυτά της ντομάτας έχουν την εξής ειδική αντίδραση. Στρίψιμο των φύλλων προς τα πάνω. Επιτάχυνση ωρίμανσης του καρπού, καθυστέρηση ανάπτυξης του φυτού.
Το έντομο Eutetlix Tenellus Baker (ένα μικρό τζιτζίκι) είναι η αιτία της διάδοσης. Μετακινούμενα από άγρια φυτά, φορείς του ιού, μεταδίδουν την ασθένεια. Μπορεί να γίνει ολοκληρωτική καταστροφή της καλλιέργειας. Συνιστάται στο σπορείο κάλυψη των φυτών με τούλι, φύτευση κατευθείαν στο χωράφι χωρίς σπορείο.
Ραβδωτή διπλή ίωση: Από τις μελέτες Αμερικανών (μετάφραση έχει δημοσιευθεί στο Γεωργικό Δελτίο του Υπουργείου Γεωργίας) τόσο οι μωσαΐκωση, κηλιδωτός μαρασμός και η ραβδωτή διπλή ίωση φέρουν την ονομασία στικτή ίωση. Η ραβδωτή διπλή ίωση είναι συχνότερη στα σπορεία. Οι καρποί που προέρχονται από τα προσβεβλημένα φυτά είναι παραμορφωμένοι και έχουν εξογκώματα και κηλίδες καστανού χρώματος.
Ο κηλιδωτός μαρασμός εμφανίζεται κυρίως στα θερμοκήπια. Οι καρποί έχουν πάμπολλες κηλίδες οι οποίες στους ώριμους καρπούς εμφανίζονται ως συγκεντρωτικοί δακτύλιοι, κόκκινου ή κίτρινου χρώματος. Η καταπολέμηση των ζιζανίων, η διαλογή των φυτών στο σπορείο και η καταπολέμηση του θριπός αποτελούν τα κυριότερα μέσα καταστολής της.
Περονόσπορος: Τα πρώτα συμπτώματα είναι ακανόνιστες, βαθιές, πράσινες κηλίδες στα φύλλα που μεγαλώνουν γρήγορα όταν ο καιρός είναι υγρός. Στην κάτω πλευρά των φύλλων και αντίστοιχα προς την αλλοιωμένη επάνω επιφάνεια παρουσιάζεται ένα λευκό χνούδι. Ο προσβεβλημένος καρπός είναι φαιοπράσινος και οι κηλίδες φτάνουν να καταλαμβάνουν το μισό της επιφάνειας του καρπού.
Στις υγρές περιφέρειες ή κλειστές κοιλάδες όπου κάθε πρωί – ιδίως κατά τις αρχές του φθινοπώρου – σχηματίζεται δροσιά, αναπτύσσεται ο περονόσπορος και προκαλεί ζημιές. Η καταπολέμησή του είναι η ίδια όπως και για τον περονόσπορο του αμπελιού και της πατάτας. Γαλαζόπετρα 2% και ασβέστης 2%.
Σάπισμα της κορυφής του καρπού–Blossom-End Rot: Στην κορυφή του καρπού παρουσιάζεται μια βαθιά πράσινη μεγάλη κηλίδα που μετά γίνεται καστανή ή μαύρη. Ο ιστός γίνεται επίπεδος και έχει εμφάνιση δέρματος. Οφείλεται στο ακανόνιστο πότισμα. Όταν μια πλευρά του καρπού είναι εκτεθειμένη στον ήλιο ανεβαίνει η θερμοκρασία και δημιουργούνται αλλοιώσεις λόγω της διαφοράς πίεσης από τη συμπύκνωση των χυμών. Σχηματίζονται γκρίζες βούλες και ο καρπός αχρηστεύεται. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούν ποικιλίες που έχουν αραιό φύλλωμα και αφήνουν τον καρπό εκτεθειμένο στον ήλιο. Η ασθένεια γίνεται έντονος με τα ραντίσματα βορδιγάλειου πολτού από υπερβολικά ποτίσματα, από τη χρησιμοποίηση της κοπριάς, από ελλιπή ποτίσματα όταν το φυτό έχει μεγάλη ανάγκη. Μειώνονται όταν οι καλλιεργητικές φροντίδες είναι ομοιόμορφες και κανονικές έτσι ώστε να μη λείπουν από το φυτό αλλά ούτε να είναι και σε πλεονασμό. Οι άνεμοι βοηθάνε στην ανάπτυξη της ασθένειας.
Έλλειψη μικροστοιχείων: η έλλειψη μαγνησίου προκαλεί κιτρίνισμα των φυτών, η δε έλλειψη του μαγγανίου παρουσιάζει κάτω από την επιδερμίδα του καρπού μια απόχρωση λευκής εντεριώνης.
Πηγή: Η Καλλιέργεια της Τομάτας-Λουκάς Λιακατάς–Αθήνα 1953
0 Σχόλια