Ο χαμένος μας ξάδελφος Homo neanderthalensis διέθετε οξεία ακοή που θα του επέτρεπε να αντιλαμβάνεται την ομιλία του σύγχρονου ανθρώπου, δείχνει νέα μελέτη.
Σύμφωνα με τους συντάκτες της, το εύρημα υποδεικνύει ότι οι Νεάντερταλ μπορούσαν όχι μόνο να ακούν αλλά και να μιλούν.
«Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες μελέτες στις οποίες έχω συμμετάσχει στην καριέρα μου» καμαρώνει ο Ρολφ Κουάμ του Πανεπιστημίου του Μπίγκχαμπτον της Νέας Υόρκης, μέλος της διεπιστημονικής ομάδας που υπογράφει τη μελέτη στην επιθεώρηση
Το πότε και το πώς εμφανίστηκε η γλώσσα είναι ένα ερώτημα που απασχολεί εδώ και δεκαετίες τους ανθρωπολόγους, είναι όμως δύσκολο να απαντηθεί αφού η ομιλία δεν αφήνει απολιθώματα.
Ωστόσο η ανατομία του λάρυγγα και του αφτιού μπορεί να αποκαλύψει πολύτιμες πληροφορίες για το κατά πόσον ένα είδος μπορεί να ακούει και να μιλά. Για παράδειγμα, η θέση του λάρυγγα στους ανθρωποειδείς πιθήκους (χιμπατζής, γορίλας, ουραγκοτάγκος) δεν επιτρέπει περίπλοκα φωνήματα.
Οι ερευνητές δημιούργησαν τρισδιάστατα μοντέλα του αφτιού στον σύγχρονο άνθρωπο (Α) και τον Νεάντερταλ (Mercedes Conde-Valverde)
Εύρος συχνοτήτων
Η νέα μελέτη βασίστηκε σε αξονικές τομογραφίες υψηλής ανάλυσης για να συγκρίνει τη δομή του αφτιού σε κρανία σύγχρονων ανθρώπων, κρανία Νεάντερταλ και απολιθώματα του προγονικού είδους Homo heidelberghensis, τα οποία είχαν βρεθεί στην Αταπουέρκα της βόρειας Ισπανίας.
Οι τομογραφίες επέτρεψαν στους ερευνητές να δημιουργήσουν τρισδιάστατα μοντέλα του αφτιού στα τρία είδη και να υπολογίσουν έτσι τις ακουστικές ικανότητές τους.
Τα δεδομένα τροφοδοτήθηκαν σε λογισμικό «ακουστικής εμβιομηχανικής» που εκτιμά το εύρος συχνοτήτων που μπορούσε να αντιλαμβάνεται κάθε είδος. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές εκτίμησαν την ακουστική ευαισθησία σε συχνότητες μέχρι 5 KΗz, οι οποίες αντιστοιχούν στο μεγαλύτερο μέρος του εύρους συχνοτήτων της ανθρώπινης ομιλίας.
Η σύγκριση αποκάλυψε ότι ο άνθρωπος της Χαϊδελβέργης παρουσίαζε μειωμένη ευαισθησία σε αυτό το εύρος συχνοτήτων, ενώ η ευαισθησία των Νεάντερταλ προσέγγιζε αυτή των ανατομικά σύγχρονων ανθρώπων.
Επιπλέον, η ερευνητική ομάδα υπολόγισε το εύρος συχνοτήτων μέγιστης ευαισθησίας, γνωστό και ως κατειλημμένο ζωνικό εύρος, σε καθένα από τα τρία είδη. Όσο μεγαλύτερο είναι το ζωνικό εύρος, τόσο μεγαλύτερη είναι και η ποικιλία ακουστικών σημάτων που μπορούν να γίνουν αντιληπτά. Αυτό με τη σειρά του βελτιώνει την αποδοτικότητα της επικοινωνίας, δηλαδή την ικανότητα μετάδοσης ενός ξεκάθαρου μηνύματος στον ελάχιστο δυνατό χρόνο, εξηγούν οι ερευνητές.
Η ανάλυση έδειξε ότι η ακοή των Νεάντερταλ παρουσίαζε μεγαλύτερο κατειλημμένο ζωνικό εύρος σε σχέση με το προγονικό είδος, συγκρίσιμο με το ζωνικό εύρος της ανθρώπινης ακοής.
«Αυτό είναι το σημείο-κλειδί» δηλώνει η Μερσέντες Κόντε-Βαλβέρντε του Πανεπιστημίου της Αλκαλά στην Ισπανία, πρώτη συγγραφέας της δημοσίευσης.
«Η ύπαρξη παρόμοιων ακουστικών ικανοτήτων, ειδικά όσον αφορά το ζωνικό εύρος, δείχνει ότι οι Νεάντερταλ διέθεταν ένα σύστημα επικοινωνίας εξίσου περίπλοκο και αποτελεσματικό όσο η ανθρώπινη ομιλία» λέει.
Στην πραγματικότητα βέβαια η μελέτη προσφέρει μόνο ενδείξεις και όχι αποδείξεις, αφού βασίζεται στην υπόθεση ότι όποιο είδος μπορεί να ακούει όπως ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί και να μιλά και να επικοινωνεί όπως ο σύγχρονος άνθρωπος –κάτι που δεν είναι λογικά αναπόφευκτο ότι ισχύει.
Οι ερευνητές ωστόσο εμφανίζονται βέβαιοι για την αξιοπιστία των ευρημάτων: «Έπειτα από έναν αιώνα μελετών, πιστεύουμε ότι καταλήξαμε σε μια οριστική απάντηση για τις γλωσσικές ικανότητες των Νεάντερταλ» υποστηρίζει ο Ιγκνάσιο Μαρτίνεζ, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Αλκαλά.
Φωνήεντα και σύμφωνα
Ένα άλλο συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι οι Νεάντερταλ ήταν πιθανώς σε θέση να αρθρώνουν σύμφωνα. «Οι περισσότερες προηγούμενες μελέτες για τις ομιλητικές ικανότητες των Νεάντερταλ εστιάζονταν στο κατά πόσο μπορούσαν να εκφέρουν τα βασικά φωνήεντα στην αγγλική προφορική γλώσσα» λέει ο Κουάμ.
«Πιστεύουμε ότι η έμφαση σε αυτό το θέμα είναι ατυχής, δεδομένου ότι η χρήση συμφώνων είναι ένας τρόπος να αυξηθούν οι πληροφορίες του φωνητικού σήματος. Επιπλέον, η χρήση συμφώνων διαχωρίζει την ανθρώπινη ομιλία και γλώσσα από την επικοινωνία σχεδόν όλων των άλλων πρωτευόντων θηλαστικών».
Οι μεταβολές της ακουστικής ικανότητας από τον άνθρωπο της Χαϊδελβέργης στον άνθρωπο του Νεάντερταλ, λένε οι ερευνητές, συμπίπτουν χρονικά με την εμφάνιση περίπλοκων συμπεριφορών όπως η κατασκευή καλύτερων λίθινων εργαλείων.
Όπως υποστηρίζει η ερευνητική ομάδα, η χρονική αυτή σύμπτωση υποδεικνύει ότι η εξέλιξη του προφορικού λόγου ίσως έπαιξε βασικό ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού.
Είναι μια λογική θεωρία, η οποία όμως μπορεί να μην αποδειχθεί ποτέ πέραν πάσης αμφιβολίας.
0 Σχόλια