Πώς φθάσαμε στο κάψιμο των βιβλίων

Η πορεία του αντιεμβολιαστικού κινήματος από τη γραφικότητα και την αφέλεια στην ταχεία ριζοσπαστικοποίηση και στην εξοικείωση με τη βία

Εικόνες βγαλμένες από τις πιο επώδυνες σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας επιστρέφουν και χτυπούν καμπανάκι ανησυχίας. Με αφετηρία τον φόβο της πανδημίας, τις θεωρίες συνωμοσίας, το αντιεμβολιαστικό κύμα και τον φανατισμό, φαινόμενα σκοταδισμού και βίας σημειώνονται το ένα μετά το άλλο. Η σκηνή με τους αρνητές σε παραλήρημα στη Χαλκίδα, να στέλνουν στην πυρά το παιδικό βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά για την προστασία των μαθητών από τον κορωνοϊό, ξυπνά μνήμες από τον Μεσαίωνα, παραπέμποντας σε μια κουλτούρα βαρβαρότητας που βρίσκει πρόσφορο έδαφος τους τελευταίους μήνες στην κοινωνία.

Η επιστήμη, η κοινή λογική, το βιβλίο με τίτλο «Οχι! Δεν θα μας μπείτε στη μύτη» του γνωστού παραμυθά, το οποίο ευαισθητοποιεί τα παιδιά σε σχέση με τον «Κόβιντ-19 τον Μικροπρεπή που ύπουλα θα επιτεθεί», προσπαθώντας να χτυπήσει τον φόβο, βρίσκουν απέναντι τον τοίχο της βίας, της λογοκρισίας, της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας. Είναι μια αλυσίδα γεγονότων που αν η μνήμη των ταγμάτων εφόδου της Χρυσής Αυγής δεν ήταν πρόσφατη ορισμένα από αυτά θα έμοιαζαν αστεία ή γραφικά.

Με στόχο την τρομοκράτηση

Η αρπαγή, για παράδειγμα, εν είδει… σύλληψης του γυμνασιάρχη στην Πιερία από πρόσωπα που ισχυρίζονται ότι υπερασπίζονται το Σύνταγμα της χώρας θα έμοιαζε με κακοπαιγμένη σκηνή ταινίας αν δεν είχε στόχο να τρομοκρατήσει εκπαιδευτικούς, παιδιά και γονείς. Τα ανερμάτιστα επιχειρήματα αντιεμβολιαστών στα τηλεοπτικά κανάλια, γονείς που δεν στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο, περιστατικά τραμπουκισμού από μέλη της ομάδας των αυτοαποκαλούμενων θεματοφυλάκων, αλλά και βία από συμμορίες ανηλίκων, δημιουργούν ένα δυσοίωνο μείγμα.

«Σε περιόδους κρίσης, που οι προσδοκίες περιορίζονται και τα παράπονα πληθαίνουν, φαινόμενα αντίδρασης, τα οποία βλέπουμε να κλιμακώνονται, βγαίνουν στην επιφάνεια. Η πανδημία ανέδειξε συνωμοσιολογικά μοτίβα, επικαιροποίησε βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις, όπως τον αντισημιτισμό, κινητοποίησε αποθέματα εξτρεμισμού και βίας» επισημαίνει μιλώντας στο «Βήμα» η καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου Πανεπιστημίου κυρία Βασιλική Γεωργιάδου.

Από τη γραφικότητα στη βιαιοποίηση

Εστιάζοντας μάλιστα στο κομμάτι της βίας, τονίζει ότι «ιδίως η βιαιοποίηση είναι ένα γνώρισμα που εμφανίστηκε στην πορεία των αντιδράσεων του αντιεμβολιαστικού χώρου, ο οποίος στην αρχή είχε στοιχεία γραφικότητας και αφέλειας. Ωστόσο οι ενδείξεις μιας ταχείας ριζοσπαστικοποίησης και εξοικείωσης με τη βία ήταν διαγνώσιμες ήδη από την αρχή της εμφάνισης αυτού του χώρου». Οπως επισημαίνει, υπάρχουν πλέον απτές εκφράσεις μιας συμπεριφοράς αυταρχικής, ανομικής και φασίζουσας.

«Στοιχεία της συμπεριφοράς αυτής παραπέμπουν σε ακροδεξιά ιδεολογικά μοτίβα, αλλά όχι μόνο σε αυτά» εξηγεί η ακαδημαϊκός. «Μια γενικότερα περιρρέουσα ατμόσφαιρα αντικρατικής αμφισβήτησης και anti-establishment λογικής τροφοδοτεί επίσης τις αντιεμβολιαστικές κινητοποιήσεις. Σε αυτές μπορεί να βλέπουμε προφίλ δρώντων που επικοινωνούν με παραεκκλησιαστικά περιβάλλοντα, με οργανώσεις και ιθύνοντες από το ακροδεξιό φάσμα, όμως η ρητορική για τα δικαιώματα που καταπατώνται ή οι στάσεις «αλληλεγγύης’ σε νοσούντες αντιεμβολιαστές είναι εργαλειοποιημένα δάνεια και από αριστερόστροφες ιδεολογικές δεξαμενές» αναφέρει, τονίζοντας ότι «η τάση άκαμπτης ταξινόμησης του αντιεμβολιαστικού χώρου σε μια συγκεκριμένη πλευρά του ιδεολογικού φάσματος δεν με βρίσκει σύμφωνη, καθώς ο αντιεμβολιαστικός χώρος διαθέτει αρκετή ρευστότητα, ενώ και τα όποια εμπειρικά στοιχεία έχουμε στη διάθεσή μας για το κοινωνικό προφίλ των αντιεμβολιαστών δείχνουν προς μια κάποια πολυσυλλεκτικότητά του».

«Εχουν μεταλλαχθεί και οι θεωρίες συνωμοσίας»

«Οι θεωρίες συνωμοσίας υπήρχαν πάντα. Προ πανδημίας οι θεωρίες συνωμοσίας ήταν ακίνδυνες και συχνά ψυχαγωγικές, μας διασκέδαζαν κιόλας. Σήμερα όμως έχουν μεταλλαχθεί και αυτές και είναι επικίνδυνες» σχολιάζει μιλώντας στο «Βήμα» ο συγγραφέας κ. Πέτρος Τατσόπουλος. Σήμερα, ο συνδυασμός φημών, ψεμάτων, ανορθολογικών ερμηνειών, παραπληροφόρησης και μύθων δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα που εάν διαδοθεί θέτει σε κίνδυνο τη ζωή ολόκληρης της κοινότητας. Ποιο είναι όμως το γενεσιουργό αίτιο της αντικοινωνικής συμπεριφοράς, η οποία εκδηλώνεται πια όλο και εντονότερα μέσα από ακραία φαινόμενα, όπως το κάψιμο των βιβλίων ή η αρπαγή του γυμνασιάρχη; «Ο λειτουργικός αναλφαβητισμός είναι η καύσιμη ύλη αυτών των φαινομένων» λέει ο κ. Τατσόπουλος. Οπως εξηγεί, μέσα στην πανδημία έχει δημιουργηθεί ένα περίεργο κράμα στην ελληνική κοινωνία, όπου άνθρωποι φοβισμένοι ή που δεν έχουν πειστεί για την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού συναντιούνται με αρνητές του κορωνοϊού, της μάσκας και της ίδιας της επιστήμης, ακόμα και με νοσταλγούς ή απομεινάρια των ταγμάτων της Χρυσής Αυγής.

«Το να καίνε, για παράδειγμα, το βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά που μεταφέρει με γλυκό και εύκολο τρόπο στα παιδιά ένα ζωτικό, με την κυριολεκτική έννοια του όρου, μήνυμα, για τη ζωή των ίδιων και των οικογενειών τους, δείχνει ότι οι άνθρωποι αυτοί στερούνται της στοιχειώδους κοινής λογικής» αναφέρει. Παρ’ όλα αυτά, τέτοια σκοταδιστικά φαινόμενα στη χώρα μας δεν είναι δυστυχώς πρωτοφανή. Η οικονομική κρίση εξέθρεψε τέτοιες ακραίες ομάδες, μνήμες των οποίων ανασύρουν οι σημερινοί αυτοαποκαλούμενοι «θεματοφύλακες του Συντάγματος», με μέλη που από γραφικά πρόσωπα έφτασαν να γίνουν και μέλη του ελληνικού Κοινοβουλίου.

«Η Πολιτεία έχει χρέος να αντιμετωπίσει αυτά τα φαινόμενα με υπερβάλλοντα ζήλο, ίσως και σοβαρότερα από όσο μοιάζει να τους αξίζει, διότι μπορούν να λάβουν επικίνδυνες διαστάσεις όταν βρεθεί γόνιμο έδαφος, όπως αυτό που διαμορφώνεται σήμερα» επισημαίνει ο γνωστός συγγραφέας που, ως βουλευτής, είχε στοχοποιηθεί επανειλημμένα από ακροδεξιά μορφώματα. Οσο για τον μέχρι σήμερα ρόλο της Εκκλησίας ως προς την πανδημία και τον εμβολιασμό, κάνει λόγο για «σκανδαλώδεις θέσεις», που έφεραν σε ρήξη την Εκκλησία με την επιστήμη διχάζοντας ουσιαστικά τους πολίτες και παρά τον εξαναγκασμό της σε οπισθοχώρηση εξέθρεψαν ακραίες αντιδράσεις.