Η σημασία του αρώματος στην ανθρώπινη ιστορία καθώς και το πώς και γιατί οι ειδικοί θα μπορούσαν να ερευνήσουν μυρωδιές από το παρελθόν είναι τα θέματα που καλύπτει ένα νέο άρθρο στο περιοδικό «Nature Human Behaviour». Συγγραφείς του άρθρου είναι ερευνητές από το Ινστιτούτο Max Planck για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας στην Ιένα της Γερμανίας.
Τα τελευταία χρόνια, εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν υποστεί απώλεια όσφρησης λόγω του COVID-19. Ακόμη και εκείνοι που έχουν αποφύγει τη μόλυνση με τον νέο κορωνοϊό βιώνουν τον κόσμο των αρωμάτων διαφορετικά λόγω της χρήσης μάσκας για την προστασία από τον ιό. Οι παραπάνω εμπειρίες έχουν τονίσει τον σημαντικό ρόλο της όσφρησης στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον και περιδιαβαίνουμε τον κόσμο, ενώ υπογραμμίζουν τις συνδέσεις μεταξύ της όσφρησης και της ψυχικής και σωματικής υγείας.
Η οσμή ήταν πάντα αναπόσπαστο συστατικό της ανθρώπινης εμπειρίας, αλλά μέχρι τώρα το παρελθόν παρέμενε σε μεγάλο βαθμό «άοσμο». Οι περισσότερες μυρωδιές προέρχονται από οργανικές ουσίες που διασπώνται γρήγορα, αφήνοντας ελάχιστα τα οποία να μπορούν οι αρχαιολόγοι να ερευνήσουν χιλιάδες χρόνια αργότερα. Σήμερα, μια ομάδα ερευνητών από το MPI for the Science of Human History αναζητά νέους τρόπους για να επαναφέρει στη ζωή τις μυρωδιές του παρελθόντος και να χρησιμοποιήσει την όσφρηση για να μελετήσει την εμπειρία, τη συμπεριφορά και την κοινωνία του παρελθόντος.
«Η παρακολούθηση των αρωμάτων στο βαθύ παρελθόν δεν είναι απλή υπόθεση», λέει η Barbara Huber, κύρια συγγραφέας του άρθρου, «αλλά το γεγονός ότι η ιστορία καταγράφει αποστολές ανακαλύψεων, πολέμους και δίκτυα ανταλλαγών μεγάλων αποστάσεων με στόχο την απόκτηση υλικών με ισχυρές οσφρητικές ιδιότητες –όπως το θυμίαμα και τα μπαχαρικά– αποκαλύπτει πόσο σημαντικό ήταν το άρωμα για το ανθρώπινο είδος».
Η κατανόηση της αισθητηριακής διάστασης της ανθρώπινης ιστορίας και η χρήση οσμών και αρωματικών ουσιών μπορεί να συμβάλει στη γνώση για πολλές πτυχές του παρελθόντος – μεταξύ των οποίων οι τελετουργίες, η αρωματοποιία, η υγιεινή, η μαγειρική, το εμπόριο και οι ανταλλαγές προϊόντων. Αλλά επειδή το άρωμα είναι μέρος του τρόπου με τον οποίο βιώνουμε, κατανοούμε και περιηγούμαστε τον κόσμο, οι αρχαίες μυρωδιές μπορούν επίσης να παρέχουν μια εικόνα για πιο γενικές πτυχές του παρελθόντος, από την κοινωνική ιεραρχία και τις κοινωνικές πρακτικές έως την ομαδική ταυτότητα.
«Το άρωμα είναι μια ισχυρή και υποτιμημένη πτυχή της ανθρώπινης εμπειρίας», σημειώνει η καθηγήτρια Nicole Boivin, κορυφαία συγγραφέας της μελέτης και Διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιολογίας στο MPI Science of Human History «Οι μυρωδιές φτάνουν στον εγκέφαλό μας αρκετά άμεσα και μας παρακινούν με κρίσιμους τρόπους – για να αποφύγουμε τον κίνδυνο, να εντοπίσουμε κάτι που είναι καλό για εμάς ή να θυμηθούμε κάτι από το παρελθόν μας, για παράδειγμα».
«Χρησιμοποιώντας μόνο ίχνη αρωματικών ουσιών που διατηρούνται σε αρχαιολογικά αντικείμενα και χαρακτηριστικά», προσθέτει η Huber, «καινοφανείς μέθοδοι αποκαλύπτουν τις ισχυρές μυρωδιές που ήταν βασικό χαρακτηριστικό για τις αρχαίες βιωμένες πραγματικότητες και που διαμόρφωσαν την ανθρώπινη δράση, καθώς και σκέψεις, συναισθήματα και αναμνήσεις».
Αξιοποιώντας ισχυρές νέες βιομοριακές προσεγγίσεις και πληροφορίες από τη μελέτη του τρόπου με τον οποίο τα βιομοριακά δεδομένα εξηγούν τη δομή, τη λειτουργία και τη δυναμική των οργανισμών (πρωτεομικές και μεταβολομικές τεχνικές), και στη συνέχεια συνδέοντας νέα δεδομένα με πληροφορίες από αρχαία κείμενα, οπτικές απεικονίσεις και ευρύτερο αρχαιολογικό και περιβαλλοντικό αρχειακό υλικό, οι ερευνητές πρόκειται να ανοίξουν νέες πτυχές του αρχαίου κόσμου αναφορικά με την εξέλιξη κοινωνιών και πολιτισμών αλλά και την εξέλιξή μας ως είδους. Οι συγγραφείς της νέας ερευνητικής εργασίας προσδοκούν ότι η έρευνα στα πλούσια αρχαία «αρωματικά τοπία» θα δώσει μια εικόνα για τους αισθητηριακούς κόσμους του παρελθόντος και τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι συλλάμβαναν αρώματα από τη φύση για να διαμορφώσουν την ανθρώπινη εμπειρία.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1. Σύνταξη: Archaeology Newsroom με πληροφορίες από Max Planck Institute for the Science of Human History, https://www.shh.mpg.de/2146681/ancient-smells
www.archaiologia.gr
0 Σχόλια