Κόρες γεμάτες χρώματα στο Μουσείο Ακρόπολης

Το κόκκινο στα μαλλιά της Πεπλοφόρου. Το βαθύ κυανό για τα γένια και τα μαλλιά του Τρισώματου Δαίμονα. Το πράσινο στον χιτώνα της Χιώτισσας. Χωρίς προσπάθεια οι επισκέπτες του Μουσείου Ακρόπολης μπορούν να παρατηρήσουν τα χρώματα, που διατηρήθηκαν επάνω στο μάρμαρο των Αρχαϊκών γλυπτών _Κόρες κυρίως_ παίρνοντας μια ιδέα για τον χρωματισμό των αγαλμάτων στην αρχαιότητα.Εκμαγείο της Πεπλοφόρου Κόρης με χρώμα.Τα μαλλιά της καλύπτονται με κόκκινο (ίσως αρχικά υπόστρωμα καστανού) ενώ το ίδιο χρώμα έχουν οι ίριδες των ματιών και τα χείλη

Ασχέτως αν με το χρόνο, το σημερινό χρώμα απέχει από το αρχικό: Η Πεπλοφόρος δηλαδή, ήταν καστανομαλλούσα και ο χιτώνας της Χιώτισσας είχε χρώμα φωτεινό γαλάζιο και όχι πράσινο, όπως φαίνεται τώρα.

 Αυτή την ανίχνευση του πραγματικού αρχαίου χρώματος ή καλύτερα των χρωμάτων με τα οποία ήταν ζωγραφισμένα τα γλυπτά κάνει εδώ και καιρό το Μουσείο Ακρόπολης και ήδη μπορεί να παρουσιάσει τα πρώτα του αποτελέσματα. Ενα εκμαγείο της Πεπλοφόρου με την πρόταση του Μουσείου για τον χρωματισμό των αγαλμάτων μιλάει ήδη από μόνο του, καθώς είναι στημένο δίπλα στην αληθινή Κόρη.
Το εκμαγείο της Πεπλοφόρου

Σήμερα το μεσημέρι στο Μουσείο Ακρόπολης, κλειστό για το κοινό λόγω Δευτέρας, αλλά με το επιστημονικό προσωπικό του παρόν με επικεφαλής πάντα τον καθηγητή κ. Δημήτρη Παντερμαλή τα μυστικά των χρωμάτων της αρχαιότητας άρχισαν να αποκαλύπτονται. Ουσιαστικό ρόλο σ΄ αυτό παίζουν τα παραδείγματα των χρωμάτων, τα οποία αποδίδονται επάνω σε κομμάτια σύγχρονου παριανού μαρμάρου αναπαράγοντας τα μοτίβα της διακόσμησης των αρχαϊκών γλυπτών. Για πρώτη φορά ο επισκέπτης μπορεί έτσι, να δει την αλήθεια των γλυπτών και ίσως να αρχίσει σιγά - σιγά να συνηθίζει στην ιδέα της πολύχρωμης αρχαιότητας.

Οπως είπε ο κ. Παντερμαλής η νέα μουσειακή δράση για τα Αρχαϊκά Χρώματα βασίζεται στην πολύ προσεκτική επιστημονική παρατήρηση, σε ειδικές φασματοσκοπικές αναλύσεις, σε ειδική φωτογράφηση και βεβαίως στις προσπάθειες αναπαραγωγής των αρχαίων χρωμάτων και την εφαρμογή τους σε μάρμαρο και φυσικά στην αναζήτηση πληροφοριών από τις γραπτές πηγές για τα χρώματα. Επιπλέον στους επόμενους δώδεκα μήνες, καθώς η έρευνα θα εξελίσσεται, το Μουσείο θα ανοίξει και μία μεγάλη συζήτηση με το κοινό και με ειδικούς για θέματα τεχνικής των χρωμάτων, την ανίχνευσή τους με νέες τεχνολογίες, την πειραματική χρήση τους σε μαρμάρινες επιφάνειες, την ψηφιακή αποκατάσταση, τη σημασία τους αλλά και την αισθητική αντίληψη της αρχαϊκής εποχής για τα χρώματα. Ηδη μία συζήτηση με τον ζωγράφο Παναγιώτη Τέτση έχει δρομολογηθεί και θα γίνει επί τόπου. στην αίθουσα των Αρχαϊκών.
Εκμαγείο της Πεπλοφόρου Κόρης με χρώμα.Τα μαλλιά της καλύπτονται με κόκκινο (ίσως αρχικά υπόστρωμα καστανού) ενώ το ίδιο χρώμα έχουν οι ίριδες των ματιών και τα χείλη

Το λευκό, το κόκκινο, το μαύρο και η ώχρα ήταν τα τέσσερα βασικά χρώματα των αρχαίων, τα οποία μάλιστα είχαν θεωρηθεί από τους Πυθαγόρειους ότι σχετίζονται με την Κοσμογονία και τα τέσσερα πρωταρχικά στοιχεία της: Τον αέρα, το νερό, τη φωτιά και την γη. Ενώ ο Εμπεδοκλής προχώρησε πολύ περισσότερο λέγοντας, πως το χρώμα «γεννιέται» μέσα στο μάτι, χάρη στους κατάλληλους υποδοχείς του, οι οποίοι δέχονται τα «μόρια» που υπάρχουν στα χρώματα! Αλλωστε όπως λέει ο κ. Παντερμαλής «Το γλυπτό είναι κατά 50% φως» ενώ όσον αφορά το χρώμα δεν πρόκειται «για στοιχείο απλής διακόσμησης αλλά προστιθέμενη αισθητική ποιότητα του γλυπτού».

Να σημειωθεί άλλωστε ότι τα χρώματα για τους αρχαίους αποτελούσαν ένα μέσο χαρακτηρισμού: Οι θεοί είχαν ξανθή κόμη που ακτινοβολούσε τη δύναμή τους, οι πολεμιστές και αθλητές φαιόχρωμη επιδερμίδα ως ένδειξη αρετής και ανδρείας και τέλος οι κόρες είχαν λευκό δέρμα, που δήλωνε τη χάρη και λάμψη της νεότητας. Αλλωστε δίπλα στα βασικά χρώματα υπήρχαν το αιγυπτιακό μπλε, το κυανό, το φαιό. 

Διακόσμηση χιτώνα Κόρης με αζουρίτη και αιγυπτιακό κύανο για τον μαίανδρο καθώς και με αιματίτη (καφετί κόκκινο)

Προτάσεις για τα χρώματα των αγαλμάτων έχουν γίνει μάλιστα ήδη από τον 19ο αιώνα, όπως είπε η αρχαιολόγος κυρία Χριστίνα Βλασσοπούλου από ξένους επιστήμονες, που βασίστηκαν στις πρώτες ζωγραφικές - σχεδιαστικές αποτυπώσεις των αρχαϊκών και πρώιμων κλασικών γλυπτών της Ακρόπολης, οι οποίες έγιναν αμέσως μόλις τα έργα ήρθαν στο φως από τις ανασκαφές, άρα διατηρούσαν τα χρώματά τους σε καλύτερη κατάσταση. Ερευνητικές ομάδες για το ίδιο θέμα υπάρχουν αυτή τη στιγμή στο Μόναχο, στο Λούβρο, στο Βρετανικό Μουσείο στο Μητροπολιτικό της Νέας Υόρκης, στο Γκέτι και στη Κοπεγχάγη με πρωτοβουλία της οποίας μάλιστα θα γίνει το 2014 στο Βρετανικό ένα μεγάλο συνέδριο.

Στο Μουσείο Ακρόπολης ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα έχουν οι θεματικές παρουσιάσεις για τα Αρχαϊκά Χρώματα από τους αρχαιολόγους - φροντιστές του, με πλούσιο οπτικό υλικό, οι οποίες θα διεξάγονται στα ελληνικά και στα αγγλικά. Οσον αφορά τα παιδιά εξάλλου, τα παιχνίδια που σχεδιάστηκαν για τα χρώματα από το τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων είναι από τα πλέον πρωτότυπα καθώς μάλιστα μπορεί να συνεχισθούν και στο σπίτι μέσα από την ειδικά διαμορφωμένη ψηφιακή διαδραστική εφαρμογή.

Το στεφάνι και το σκουλαρίκι της Χιώτισσας Κόρης, το πρώτο με αιγυπτιακό μπλε και το δεύτερο με αιματίτη (καφετί κόκκινο)

 

 

TO BHMA