Γιατί τα παιδιά έχουν ανάγκη από όρια

Του Ιωάννη Θειακούλη, πρώην Σχολικού Συμβούλου, συγγραφέα

 

Για πολλά χρόνια στην πατρίδα μας στο ζήτημα της διαπαιδαγώγησης κυριαρχούσε η αυστηρότητα και η τιμωρία. Την κατάσταση αυτή διαδέχθηκε μια χαλαρότητα. Στις μέρες μας απαιτείται ένας επανακαθορισμός της παιδαγωγικής, προκειμένου να μειώνεται το υπερτροφικό «εγώ» του παιδιού. Το παιδί πρέπει να εντάσσεται στην κοινωνική πραγματικότητα. Η δημοκρατία θέτει όρια και κανόνες. Η ίδια η φύση θέτει επίσης όρια. Τα όρια των παιδιών ξεκινούν από την τήρηση των κανόνων των παιχνιδιών και στη συνέχεια η προτεραιότητα δίνεται στην τήρηση των κοινωνικών κανόνων.

Τα παιδιά διαφέρουν ως προς τον χαρακτήρα και την ιδιοσυγκρασία, γι’ αυτό απαιτείται μια ξεχωριστή προσέγγιση για το καθένα απ’ αυτά. Για παράδειγμα ένα παρορμητικό παιδί, που ανεβαίνει σε μάντρες, κάγκελα, κτλ χρειάζεται περισσότερα όρια.

Ως γονείς δεν θα πρέπει να υποδουλωνόμαστε στην παντοδυναμία του παιδιού. Δεν μπορεί κάποιος να έχει τα πάντα στη ζωή του. Η στέρηση και η έλλειψη με εξαίρεση την αγάπη- που πρέπει να δίνεται απλόχερα- παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας.

Μερικοί γονείς συναγωνίζονται για το ποιος είναι πιο αρεστός. Σήμερα προσεγγίζουμε την παιδαγωγική των ορίων. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, η δημοκρατία δεν μετατρέπεται σε ασυδοσία. Τα παιδιά έχουν την ικανότητα να μας μαγεύουν και βρίσκονται στο επίκεντρο της ζωή μας. Αποτελεί λάθος να ικανοποιούμε όλες τους τις απαιτήσεις και ιδιοτροπίες. Θα πρέπει να μάθουν να αναστέλλουν την παρόρμησή τους.

Τα όρια και οι κανόνες βοηθούν το παιδί να νιώθει ασφάλεια. Όταν λείπουν τα όρια, η πραγματικότητα μπορεί να είναι χαοτική. Με τη θέσπιση των ορίων, το παιδί ξέρει τι μπορεί να κάνει και τι όχι. Οριοθετεί το χώρο και το βοηθά να δομήσει την προσωπικότητά του και να γίνει αυτόνομο άτομο. Μερικοί γονείς αποφεύγουν να θέτουν όρια, γιατί δυσκολεύονται να χειριστούν την παραβίασή τους. Οι γονείς δεν θα πρέπει να ικανοποιούν όλα τα «θέλω» και τα «καπρίτσια» των παιδιών τους.

Αυστηρά είναι τα όρια που αφορούν τη ζωή, τη σωματική ακεραιότητα, την ασφάλεια και τη διαχείριση του χρήματος. Τα παιδιά δεν θα πρέπει να έχουν την εντύπωση πως έχουν μόνο δικαιώματα και οι γονείς τις υποχρεώσεις. Θα πρέπει να μάθουν να καρτερούν, να σέβονται τους άλλους και κυρίως να καταλάβουν πως υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι γύρω τους. Θέτοντας στο παιδί όρια, αποκτά κατεύθυνση και προσανατολισμό.

Μερικοί γονείς υποτιμούν κάποιες καταστάσεις, εκλογικεύοντας, με τη φράση «παιδιά είναι, θα μεγαλώσουν».

Όταν οι γονείς έχουν θετική στάση αποδοχής και θέτουν όρια στη συμπεριφορά τους, τότε αυτά αποκτούν υψηλότερη αυτοεκτίμηση και έντονο το συναίσθημα της πληρότητας. Κινητοποιούνται και αποκτούν καινούριες δεξιότητες, που τα βοηθούν να ανοίξουν τα φτερά τους και να ικανοποιήσουν τα όνειρά τους και τις ελπίδες τους.

Τα παιδιά δοκιμάζουν τα όρια, τις αντοχές και ανοχές των γονιών τους, ειδικά όταν αυτοί δεν κρατούν σταθερή στάση. Μερικοί γονείς έχουν την εντύπωση πως αν βάλουν όρια, θα πάψουν να εισπράττουν την αγάπη των παιδιών τους. Στην ουσία όμως κερδίζουν την εκτίμησή τους.

Τα όρια μπορούν να αντικαταστήσουν τις ποινές και τις τιμωρίες και να δημιουργήσουν μια αρμονική σχέση, χρησιμοποιώντας τις φυσικές και λογικές συνέπειες των πράξεών τους.