Ηνίοχος Δελφών : Η επινίκια γαλήνη

Κάποτε αναρωτιόμουνα

πώς ο ηνίοχος των Δελφών

δεν είναι διόλου απελπισμένος

που δεν είναι καν ηνίοχος.

Τώρα νιώθω ό,τι ο γλύπτης

ερήμην του τυράννου

του Γέλαντα και των Συρακουσών

είχε διαβλέψει:

πως η ζωή είναι εντελώς απλή·

δεν είναι παρά ο θάνατος

που ελλοχεύει.

*Λία Μεγάλου – Σεφεριάδη, «Δελφοί», Ο δραπέτης στο δέντρο, εκδ. Ερμής.

Το λαμπρότερο και πλέον γνωστό έκθεμα του Αρχαιολογικού Μουσείου των Δελφών, ο περίφημος Ηνίοχος, ήρθε στο φως στις 16/28 Απριλίου 1896, στο πλαίσιο της «Μεγάλης Ανασκαφής» (“La Grande Fouille”), των συστηματικών ερευνών που πραγματοποίησε από το 1892 έως το 1901 η Γαλλική Σχολή Αθηνών στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών, κατόπιν σχετικής εγκρίσεως της ελληνικής κυβέρνησης.

Πηγή: Γαλλική Σχολή Αθηνών/EFA (efa.gr)

Το άγαλμα του Hνιόχου, θαύμα της αρχαίας χαλκοπλαστικής, αποτελούσε μέρος μεγαλύτερου συμπλέγματος με περισσότερες από μία μορφές, που αφιέρωσε στον Απόλλωνα ο τύραννος της Γέλας Πολύζαλος σε ανάμνηση (κατά την επικρατέστερη εκδοχή) της νίκης του στην αρματοδρομία των Πυθίων το 478 π.X. ή το 474 π.Χ.

Το ανάθημα του Πολύζαλου, που συνίστατο από τέθριππο, τον Ηνίοχο και δύο ιπποκόμους (είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτοί οδηγούσαν πεζοί δύο άλογα δεξιά και αριστερά από το άρμα), καταστράφηκε μάλλον από το μεγάλο σεισμό του 373 π.Χ.

Ο Ηνίοχος, από τον οποίο λείπει μόνο το αριστερό χέρι, φορά μακρύ χιτώνα με πλούσια και ομοιόμορφη πτύχωση, ζωσμένο ψηλά, κάτω από το στήθος, με ζώνη που σταυρώνει στην πλάτη.

Με το δεξί χέρι του, εκτός από τα σωζόμενα χαλινάρια, κρατούσε και το κεντρί.

Τα γυμνά πόδια του Ηνιόχου πατούν στέρεα και αποδίδονται λεπτομερώς, το κεφάλι του είναι πλατύ, το δε νεανικό και ωοειδές πρόσωπό του χαρακτηρίζεται από αυστηρές γραμμές στη μύτη και τα τόξα των φρυδιών.

Τα μισάνοιχτα και σαρκώδη χείλη του Ηνιόχου καλύπτονταν από φύλλο κοκκινωπού χαλκού, ενώ τα μάτια του είναι ένθετα (λευκό σμάλτο στο βολβό, καστανός και μαύρος λίθος στην ίριδα και την κόρη).

Το βλέμμα του είναι γεμάτο συγκρατημένη ένταση, απλότητα και επινίκια γαλήνη.

Μια φαρδιά κορδέλα με μαίανδρο από εμπίεστο ασήμι και χαλκό συγκρατεί τα μαλλιά του Ηνιόχου, που αποδίδονται μάλλον με εγχάραξη και όχι με πλαστικότητα.

Τα διαθέσιμα στοιχεία δεν επιτρέπουν την ασφαλή απόδοση του Ηνιόχου σε κανέναν από τους γνωστούς καλλιτέχνες της εποχής εκείνης (το αριστούργημα αυτό της ελληνικής πλαστικής έχει συσχετιστεί κατά καιρούς με τους γλύπτες Πυθαγόρα τον Ρήγιο, Κριτία ή Κρίτιο και Κάλαμη ή Καλάμη).

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο (πλην των δύο ασπρόμαυρων), καθώς και οι πληροφορίες που αφορούν τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά του Ηνιόχου, προέρχονται από το διαδικτυακό τόπο delphi.culture.gr

Βαγγέλης Στεργιόπουλος