Τα Όρια στη σχέση γονιών-παιδιών (΄Β μέρος)

Συντάκτης: Βέρα Λεώβαρι, Ειδική Παιδαγωγός,, 29/07/2011

Οι ανάγκες των παιδιών αλλάζουν καθώς μεγαλώνουν, ενώ ο γονεϊκός έλεγχος -ή η ψευδαίσθηση ελέγχου- τυπικά μειώνεται και οι περιορισμοί που είναι απαραίτητοι για την ασφάλεια και τη σιγουριά των μικρών παιδιών γίνονται λιγότερο αυστηροί, καθώς ανεξαρτητοποιούνται όλο και πιο πολύ.  Καμιά φορά οι συγκρούσεις αρχίζουν επειδή εξακολουθούν να ισχύουν τα όρια που είχαν τεθεί όταν το παιδί ήταν ακόμα μικρό, με αποτέλεσμα η οποιαδήποτε ανάμιξή ή συμβουλή σας που κάποτε θεωρούνταν απαραίτητη και πολύτιμη, ξαφνικά εκλαμβάνεται ως αδιακρισία.  Παιδιά που πριν μεγάλωναν με τη δική σας επιδοκιμασία, τώρα ενδιαφέρονται περισσότερο για την επιδοκιμασία των ομοίων τους και θέτουν τους ως τώρα περιορισμούς, τις αξίες και τις γνώσεις σας υπό αμφισβήτηση.

Επιπλέον, αν οι προσδοκίες που έχετε από τα παιδιά σας αντανακλούν απλώς τις αξίες σας, πιθανόν να μπείτε σε μπελάδες, επειδή η εικόνα που έχετε για το πώς θα έπρεπε να είναι τα παιδιά σας ίσως διαφέρει από τη δική τους.  Και εδώ ακριβώς βρίσκεται η παγίδα: είναι δύσκολο να θέσετε όρια στους άλλους, όταν δεν μπορείτε να διαχωρίσετε τον εαυτό σας από αυτούς, όταν δεν καταλαβαίνετε πού τελειώνετε εσείς και πού αρχίζει το παιδί σας.

Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για να διαπαιδαγωγήσει κανείς τα παιδιά του, αλλά και γενικότερα για να ωριμάσει προσωπικά, είναι μια νοσηρή συνήθεια που λέγεται «σκεπτικό του όλα ή τίποτα» (ή «σκεπτικό του μαύρου/άσπρου»). Αυτό μεταφράζεται, από τη μεριά των γονιών, ως ανησυχία μήπως μεγαλώσουν παιδιά που, προκειμένου να είναι αρεστά στους άλλους, τους εξυπηρετούν αντίθετα από τη δική τους θέληση ή φοβούνται να πουν όχι και προκειμένου να μην το παραδεχθούν πιέζονται να κάνουν παράνομα ή επικίνδυνα πράγματα. Κάτι ανάμεσα στο πρότυπο της Μητέρας Τερέζας και του Τζακ του Αντεροβγάλτη.  Σ’ αυτήν την περίπτωση οι γονείς που επηρεάζονται από το «σκεπτικό του όλα ή τίποτα» ενθαρρύνουν την υποταγή ή ανέχονται την επαναστατικότητα.  Ωστόσο, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.

Η ιδέα των ορίων είναι σίγουρο ότι θα φέρει στην επιφάνεια το σκεπτικό το όλα ή τίποτα.  Αν, για παράδειγμα, μάθατε να εξισώνετε λέξεις όπως «χαριτωμένο», «καλό» ή «αξιόπιστο» με το να μη λέτε ποτέ όχι, αν κάνετε πάντα αυτό που περιμένουν από σας και βάζετε πρώτα τους άλλους, τότε η σκέψη και μόνο να θέσετε όρια μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να γίνετε ακριβώς το αντίθετο.  Αν τυπικά αρνιέστε στον εαυτό σας να έχει ιδιωτική ζωή, χώρο ή κάποιες ώρες απομόνωσης, επειδή «κάποιος μπορεί να σας χρειάζεται» ή αν ακούτε συχνά τον εαυτό σας να λέει πράγματα όπως «άμα δεν το κάνω εγώ, δε θα το κάνει κανείς», ίσως έχετε την εσφαλμένη ιδέα ότι ο κόσμος θα διαλυθεί αν θέσετε κάποιο όριο που ίσως σας εμποδίσει να τον διατηρείτε σώο και αβλαβή.  Όταν ευθυνόμαστε εμείς για τους άλλους, η έννοια του εγώ χάνεται. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να υπάρχουν όρια και εξίσου σημαντικό να υπάρχουν κάποιες εναλλακτικές λύσεις, ώστε να μην έχουμε μόνο δύο επιλογές, είτε να θεωρούμε τον εαυτό μας απαραίτητο ή εντελώς αμέτοχο, αβοήθητο και βασικά άχρηστο.

Όταν καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τα όρια του σκεπτικού όλα ή τίποτα, είμαστε σε θέση να δούμε τη διαφορά ανάμεσα στην εξάρτηση και την υγιή αλληλο- εξάρτηση, ανάμεσα στην αυτοεγκατάλειψη και στο να σε υπολογίζουν  ή ανάμεσα στην αποδυνάμωση και την τοποθέτηση ορίων.  Βλέπουμε ότι το να είμαστε υπεύθυνοι απέναντι  στους άλλους δεν είναι το ίδιο –τουλάχιστον όχι τόσο εξοντωτικό –όσο το να είμαστε υπεύθυνοι γιατους άλλους.  Βλέπουμε ότι οι άνθρωποι που φροντίζουν τον εαυτό τους δεν είναι απαραίτητα εγωιστές και πως οι γονείς δεν είναι ανάγκη να κάνουν τα παιδιά τους να χάνουν για να βγουν οι ίδιοι κερδισμένοι.

Προσπαθήστε να βρείτε μια εναλλακτική λύση στις υπερβολές του όλα ή τίποτα, ακολουθώντας μια μέση οδό.