Τουρκική Καζάρμα στο ύψωμα Στενή της Αλιάρτου

Πάρις Βαρβαρούσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Στο ύψωμα Στενή που χωρίζει την Κωπαΐδα από την πεδιάδα της Θήβας (Τηνέριο πεδίο), ακριβώς στην κορυφή του λοφίσκου και στο αριστερό μέρος του δρόμου προς τη Θήβα, ξεχωρίζει ένα μισογκρεμισμένο κτίσμα. Πλησιάζοντας από την ομαλή πλαγιά, παρατηρεί κανείς τα εναπομείναντα τμήματα από λιθόκτιστους τοίχους, ενώ από κοντά διαπιστώνει εντυπωσιακούς εσωτερικούς χώρους με τζάκια και πλακόστρωτο δάπεδο. Πρόκειται για μια τουρκική καζάρμα, τουρκικό στρατιωτικό σταθμό, κατά τον αρχαιολόγο Θεόδωρο Σπυρόπουλο, ο οποίος είχε διενεργήσει ανασκαφές στον γειτονικό αρχαιολογικό χώρο της Ογχηστού (ΑΔ 28/1973, 271).

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, συνηθιζόταν να κτίζονται καζάρμες σε στρατηγικά περάσματα, όπως έκαναν οι Φράγκοι και Καταλανοί με τους γνωστούς πύργους. Η συγκεκριμένη καζάρμα έχει πανοραμική θέα και είναι ορατή από την πόλη της Αλιάρτου, αλλά και το Τιλφούσιον όρος, εκεί όπου ο Αλέξανδρος Υψηλάντης κατατρόπωσε τους Τούρκους στη μάχη της Πέτρας, την τελευταία μάχη του Αγώνα για την ελληνική ανεξαρτησία.

Η Τουρκική Καζάρμα στη Στενή Αλιάρτου

Το ερειπωμένο αυτό πέτρινο οικοδόμημα στέκει εκεί αγέρωχο, αντιστεκόμενο πεισματικά στη φθορά του χρόνου. Διαθέτει δύο δωμάτια με εντυπωσιακά τζάκια. Οι λιθόκτιστοι τοίχοι του είναι κατασκευασμένοι με λαξευμένες πέτρες (προερχόμενες ίσως και από τα ερείπια της Ογχηστού) και έχουν πολεμίστρες (οπές) στο άνω και κάτω μέρος τους. Υπολογίζεται ότι στο κτίσμα αυτό διέμεναν 10-20 στρατιώτες, όπως συνηθιζόταν σε ανάλογες καζάρμες κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.

Η περιοχή έχει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, γιατί, εκτός από την Ογχηστό, κατά τη μυθολογία, κάπως βορειότερα του λοφίσκου, βρισκόταν η Σφίγγα που έθετε στους περαστικούς το περίεργο αίνιγμά της. Η τουρκική καζάρμα μπορεί να μην έχει ως μνημείο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, η λειτουργία της, όμως, ως στρατιωτικός σταθμός συνδέεται άμεσα με την τοπική ιστορία και γι’ αυτό είναι σημαντική.