'' Ένα βήμα πριν τον ακριβή προσδιορισμό της γεωγραφικής θέσης της χαμένης ομηρικής πόλης Ωκαλέας''
Η πίσω πλευρά
του λόφου Ορχαλίδης.
Αριστερά, το
εντυπωσιακό βραχώδες ανάγλυφο σε κυκλικό
σχήμα. Δεξιά, ο απότομος βράχος του
Ορχαλίδη με τον τειχισμένο χώρο στην
κορυφή του
Πάρις Βαρβαρούσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών
Σε προηγούμενη ανάρτησή μας παρουσιάσαμε ορισμένα απτά κατάλοιπα από την κορυφή του λόφου Ορχαλίδης, όπως τμήματα περιµετρικού τείχους και όστρακα αγγείων με εγχάρακτη διακόσμηση από το εσωτερικό του τειχισμένου χώρου.
Η πίσω πλευρά του λόφου Ορχαλίδης παρουσιάζει, επίσης, μεγάλο ενδιαφέρον. Το εντυπωσιακό βραχώδες ανάγλυφο σε κυκλικό σχήμα με το άνοιγμα στην κορυφή του λόφου, που το αντικρίζει κανείς, όταν βρεθεί πιο ψηλά στις βουνοπλαγιές του Ελικώνα (βλ. φωτό), προβάλλει ως χαρακτηριστική τοποθεσία με φυσική οχύρωση. Το μοναδικό αυτό φυσικό τοπίο ερμηνεύει και την προέλευση της λέξης «Ορχαλίδης». Ο όρος προέρχεται από τη λέξη «ὀρχάς» που κατά τον λεξικογράφο Ησύχιο ερμηνεύεται ως περίβολος, αἱμασιά (= περίφραξη χώρου με ξερολιθιές). Στα μυκηναϊκά χρόνια, «ὀρχάς» σήμαινε οχύρωμα, όπως πιστοποιείται και από τη λέξη o-ka σε πινακίδες που αποδίδει οχυρωματικά έργα για την προστασία μιας περιοχής.
Ο λόφος Ορχαλίδης με το κυκλικό βραχώδες ανάγλυφο πρόσφερε μια φυσική οχύρωση, γεγονός που καθόρισε την επιλογή της συγκεκριμένης θέσης για οικιστική ανάπτυξη ή αγροτική χρήση, ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους.
Στον Ὕμνο εἰς Ἀπόλλωνα (στ. 242) ο ποιητής αποκαλεί την ομηρική πόλη Ωκαλέα «πολύπυργη»
«..τόν διαβάς Εκάεργε καί 'Ωκαλέην πολύπυργον ένθεν άρ' εις `Αλίαρτον αφίκεο ποιήεντα …» (τον Κηφισό πέρασες ῾Εκάεργε (Απόλλωνα) ως και την πολύπυργη ᾿Ωκαλέα, στην Αλίαρτο έφτασες…).
Στο Ομηρικό Λεξικό του Ι. Πανταζίδου, ο όρος «πολύπυργος» ερμηνεύεται ως «ο πολλούς πύργους έχων» και ως «ο οχυρώματα έχων», κάτι που ανταποκρίνεται στο ανάγλυφο της πλαγιάς του λόφου. Σε πρόσφατη ανάρτηση του Νίκου Λάμπρου διαβάζουμε, επίσης, για το μικρό οροπέδιο που ονομάζεται «λυκοφιό» και που στα παλαιότερα χρόνια θα πρέπει να ήταν καλλιεργήσιμη γεωργική γη, εδώ:
Από τη βόρεια πλευρά του λόφου Ορχαλίδη με θέα την Κωπαΐδα και από το ύψος της αρχαίας κρήνης Κισσούσα, την οποία εντοπίσαμε πριν από καιρό, η πληθώρα των δουλεμένων λίθων που αντικρίζει κανείς (βλ. φωτό) παραπέμπει σε οικισμό. Πιθανολογούμε ότι πρόκειται για τη χαμένη ομηρική πόλη Ωκαλέα.
Η Κωπαΐδα από τους πρόποδες του λόφου Ορχαλίδη
Η αρχαία κρήνη Κισσούσα στους πρόποδες του λόφου Ορχαλίδης
Επιτύμβιες στήλες δίπλα στην κρήνη Κισσούσα.
Επ’ αυτού ελπίζουμε σε μια ανασκαφική έρευνα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας που εδρεύει στη Θήβα, στο βαθμό που η ανάδειξη του εν λόγω αρχαιολογικού χώρου προσφέρει μια νέα δυναμική στην προβολή και αξιοποίηση της πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς του τόπου.
Ευχαριστούμε τον Κο Πάρι Βαρβαρούση για την αποστολή του θέματος
0 Σχόλια