Συναρπαστική, άγνωστη Βοιωτία

Θοδωρής Αθανασιάδης

Απόδραση στον σιτοβολώνα της αρχαίας Αθήνας 

● Θα σταθείς κάτω από εντυπωσιακούς καταρράκτες, θα περιπλανηθείς σε σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, θα παρατηρήσεις σμήνη πουλιών πλάι σε λουλουδιασμένες όχθες, θα ζήσεις μια πολύχρωμη άνοιξη σε όλο της το μεγαλείο…

Το ταξιδιωτικό αυτό είναι αφιερωμένο στους κατοίκους του Λεκανοπεδίου που δεν θα καταφέρουν να απομακρυνθούν από το κλεινόν άστυ την περίοδο των πασχαλινών διακοπών.

Απόδραση λοιπόν στη γειτονική Βοιωτία, στον σιτοβολώνα της αρχαίας Αθήνας, έναν τόπο γνωστό και συνάμα τόσο άγνωστο, που προσφέρει εξαιρετικές ευκαιρίες για αρκετές διαφορετικές εκδρομές που μπορούν να εκπληρώσουν ανομοιογενείς προσδοκίες…

Διανύοντας μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά από το κορεσμένο αττικό τοπίο, θ' ανακαλύψουμε και πάλι τις πραγματικές διαστάσεις του φυσικού χώρου που ζώντας σε γκρίζες μεγαλουπόλεις, έχουμε εδώ και καιρό ξεχάσει!

Μνήμες Βυζαντίου σ’ ένα λουλουδιασμένο οροπέδιο

Αφήνοντας πίσω τις ευθείες του βοιωτικού κάμπου και την Εθνική Οδό, προσεγγίζουμε τον αγροτικό χωριό Υπατο (80 χιλιόμετρα από την Αθήνα) και στη συνέχεια ανηφορίζουμε τον τσιμεντένιο δρόμο με τελική κατάληξη το οροπέδιο του Σαγματά.

Εδώ, σε ύψος 740 μέτρων πάνω από τη στάθμη της θάλασσας, θα βρεθούμε μπροστά σ’ ένα καταπράσινο πλάτωμα, στολισμένο με υπεραιωνόβιες βελανιδιές και ανθισμένες, αυτήν την εποχή, κερασιές.

Στην άκρη του χαρακτηριστικού οροπεδίου δεσπόζει η βυζαντινή, φρουριακής μορφής μονή Σαγματά, που κτίστηκε από τον Οσιο Κλήμη τον Αθηναίο, τον 12ο αιώνα, πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού του Υπατου Διός.

Ο προαύλιος χώρος του μοναστηριού είναι ιδιαίτερα φροντισμένος, επιπλέον αξίζει να ζητήσετε από τους μοναχούς να δείξουν το θαυμάσιας τέχνης ψηφιδωτό δάπεδο που υπάρχει στο καθολικό της μονής.

Σε μικρή απόσταση θα βρείτε τη νεότευκτη εκκλησία, κτισμένη στο χείλος του γκρεμού, αφιερωμένη στον ιδρυτή της μονής Οσιο Κλήμη. Από εδώ ψηλά θ' ατενίσετε τη θέα που αγκαλιάζει σχεδόν όλη τη Βοιωτία. Με καθαρό καιρό θα περιεργασθείτε το σύνολο του βοιωτικού κάμπου, τις χιονισμένες ως αργά την άνοιξη κορφές του Ελικώνα, του Παρνασσού και το μεγαλύτερο μέρος της λίμνης Υλίκης.

Επίσης από εδώ ξεκινά το μονοπάτι που ισορροπεί στην κόψη του καθέτου βράχου οδηγώντας στη σκήτη του Οσίου Κλήμη που βρίσκεται σε κοίλωμα, λίγο χαμηλότερα.

Δύο λίμνες και χιλιάδες πουλιά

Από τη μονή Σαγματά, κατηφορίζουμε και πάλι προς το χωριό Υπατο και στη συνέχεια ακολουθούμε τον επαρχιακό δρόμο που καταλήγει στο χωριό Μουρίκι, διατρέχοντας τοπία, κατάστικτα από τις καλλιέργειες του γνωστού κρεμμυδιού της Υλίκης.

Καθώς τα νερά της λίμνης χρησιμοποιούνται για την ύδρευση της πρωτεύουσας, είναι λογικό η έκταση που καλύπτουν να αυξομειώνεται συνεχώς. Πάντως, σε γενικές γραμμές υπολογίζεται γύρω στα 20 με 25 τ.χ.

Στα ομηρικά χρόνια, η Υλίκη λεγόταν Κηφισσίδα, ενώ το σημερινό της όνομα οφείλεται στην αρχαία πόλη Υλη ή Υλαι, η οποία βρισκόταν σε κοντινό ύψωμα που ίσως ταυτίζεται με το σημερινό Πτώο όρος. Η πρόσβαση στις όχθες της από το Μουρίκι είναι πολύ εύκολη.

Από το Μουρίκι, ακολουθώντας τον επαρχιακό ασφάλτινο δρόμο που οδηγεί στη Χαλκίδα, θα προσεγγίσετε την άγνωστη Παραλίμνη που δεν είναι άλλη από τη αρχαία λίμνη Τροφία, την οποία, με το όνομα αυτό, έχει καταγράψει και ο αρχαίος γεωγράφος και ιστορικός Στράβωνας.

Στην περιοχή έχουν βρεθεί τμήματα Ακρόπολης, θαλαμοειδών και κιβωτιόσχημων τάφων της γεωμετρικής, της αρχαϊκής, αλλά και της εποχής του χαλκού.

Οι όχθες καλύπτονται από εκτεταμένους καλαμιώνες που προσφέρουν καταφύγιο και τροφή σε δεκάδες είδη της φτερωτής πανίδας, ενώ εντύπωση προκαλούν, κατά την ανθοφορία τους, τα άσπρα νούφαρα (Nymphaea alba) που φύονται εδώ σε μεγάλη έκταση. Σε διάφορα σημεία των όχθεων καταλήγουν χωμάτινοι δρόμοι και μονοπάτια που αξίζει να τα ακολουθήσετε.

Δίκαια η Παραλίμνη θεωρείται ένας από τους ελάχιστους μεσόγειους υγρότοπους που έχουν απομείνει στη νότια Ελλάδα και μια βόλτα στις όχθες της είναι ιδανική -ειδικά μάλιστα αυτή την εποχή- για παρατήρηση πουλιών (birdwathing).

Δυστυχώς, οι επισκέπτες ψαράδες και οι ντόπιοι αγρότες αφήνουν αμέτρητα σκουπίδια ολόγυρα, καταδεικνύοντας την έλλειψη σεβασμού σε αυτό το υπέροχο, κατά τα άλλα, φυσικό περιβάλλον. Είναι πολύ κρίμα, καθώς η παρόχθια φύση της Παραλίμνης θα μπορούσε να γίνει το «στολίδι» της ευρύτερης περιοχής και πόλος έλξης επισκεπτών για διάφορες ήπιες, εναλλακτικές και υπαίθριες δραστηριότητες.

Αναζητώντας τις Μούσες

Εύκολα από το Υπατο περνάμε από την άλλη μεριά της Εθνικής οδού και κατευθυνόμαστε προς Θήβα.

Από τις παρυφές της πόλης πιάνουμε την παλιά Εθνική Οδό που συνεχίζει προς Λιβαδειά.

Στο ύψος της Αλιάρτου οδηγούμε ανηφορίζοντας τις πλαγιές του βουνού Ζαγαράς, προς Ασκρη Παναγιά, όπως δείχνουν οι ταμπέλες.

Στα αρχαία χρόνια εδώ βρισκόταν η σημαντική Βοιωτική πόλη Ασκρη που, σύμφωνα με τον Παυσανία, κτίστηκε από τον Οίοκλο και τους Αλωάδες, των οποίων η καταγωγή κρατούσε από τον Ελληνα, γιο του Δευκαλίωνα.

Η περιοχή φημιζόταν από την αρχαιότητα για τα γαλήνια καταπράσινα τοπία της, τους πλούσιους ελαιώνες και αμπελώνες της, ενώ ακόμη και σήμερα ο τόπος παράγει εξαιρετικής ποιότητας κρασιά.

Μάλιστα, σύμφωνα με τον αρχαίο ελληνικό μύθο, στις κατάφυτες υπώρειες του βουνού είχαν τη δική τους κοιλάδα οι εννέα Μούσες!

Το χωριό Ασκρη ήταν η πατρίδα του αρχαίου ποιητή Ησίοδου και ο τόπος όπου διδάχθηκε την τέχνη της μουσικής και του τραγουδιού από τις Ελικωνιάδες Μούσες, όταν έβοσκε το κοπάδι του σε τούτα τα λαγκάδια.

Σε αυτά τα βουνά της Βοιωτίας λατρεύονταν οι τέχνες σαν ύψιστο αγαθό. Μάλιστα, οι Θεσπιείς διοργάνωναν τα «Μουσεία», σπουδαίες γιορτές προς τιμήν των προστάτιδων θεών τους, όπου συμμετείχαν ποιητές και μουσικοί από όλη την Ελλάδα.

Στις ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή, βρέθηκαν τα εννέα βάθρα των αγαλμάτων των Μουσών, ενώ υπήρχε θέατρο, ιερό, βωμός και στοά, όπου στην αρχαιότητα πραγματοποιούνταν κάθε πέντε χρόνια μουσικοί και ποιητικοί αγώνες.

Επιστρέφουμε πάλι στην Αλίαρτο και συνεχίζουμε προς το χωριό Πέτρα, όπου και πάλι αφήνουμε πίσω μας τον κεντρικό δρόμο, αναζητώντας έναν από τους πιο όμορφους καταρράκτες της Νότιας Ελλάδας. Περιπλανηθείτε για λίγο στον χωματόδρομο που ξεκινά μετά το χωριό και φθάνει μέχρι τον καταρράκτη. Αξίζει τον κόπο!

Ο αρχαίος Ορχομενός και ο «Θησαυρός του Μινύου»

Από τη Λιβαδειά εύκολα θα προσεγγίσετε το χωριό Χαιρώνεια (21 χλμ.). Εδώ, εκτός από το εντυπωσιακό μαρμάρινο λιοντάρι που στήθηκε πιθανόν από τον Φίλιππο μετά τη νίκη του επί των Θηβαίων στη μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.), θα βρείτε ενδιαφέρον και το αρχαιολογικό μουσείο με σημαντικά ευρήματα από ανασκαφές στη Λιβαδειά, στη Χαιρώνεια, στην Ελάτεια και στον Ορχομενό.

Από τη Χαιρώνεια θα κατευθυνθείτε προς τον Ορχομενό, για να περιηγηθείτε στον σημαντικό αρχαιολογικό χώρο.

Ο αρχαίος Ορχομενός υπήρξε βασίλειο του περίφημου βασιλιά Μινύου, γενάρχη του έθνους των Μινύων (φύλο που άκμασε κυρίως κατά τον 17ο με 16ο αιώνα π.Χ.)

Στους ευρηματικούς Μινύες αποδίδεται η αποξήρανση της λίμνης Κωπαΐδας, μέσω ενός συστήματος αρδευτικών έργων που ακόμη και σήμερα εντυπωσιάζει με την αρτιότητα της κατασκευής του.

Στον αρχαιολογικό χώρο, εκτός από το αρχαίο θέατρο, σπουδαίας σημασίας είναι ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος -αναφέρεται από τον Παυσανία-, γνωστός και ως «Θησαυρός του Μινύου». Χρονολογείται στα 1250 π.Χ. και οι αρχαιολόγοι τον θεωρούν εφάμιλλο με τον θολωτό τάφο του Ατρέως στις Μυκήνες.

Οταν ολοκληρωθεί το σημαντικό εγχείρημα δημιουργίας του Αρχαιολογικού Πάρκου Ορχομενού με την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, το αρχαίο θέατρο, ο μυκηναϊκός τάφος, ο βυζαντινός ναός της Παναγίας της Σκριπούς (10ος αιώνας), οι πηγές των Χαρίτων και η ακρόπολη στο όρος Ακόντιο θα συνδέονται μεταξύ τους ως ένα ενιαίο σύνολο. Πληροφορίες για τον αρχαιολογικό χώρο στο τηλ. 22610 – 32474.

Περπατώντας ώς την πηγή των Χαρίτων

Από τον ναό της Παναγίας Σκριπούς (βρίσκεται απέναντι από το αρχαίο θέατρο του Ορχομενού) θα βρείτε τον ευχάριστα διαμορφωμένο πεζοδρόμο που θα σας βγάλει ύστερα από 30 λεπτά ήπιας πεζοπορίας στην «Ακιδαλία πηγή της Αφροδίτης», γνωστή και σαν «πηγή των Χαρίτων».

Σύμφωνα με τον μύθο, σε αυτό το σημείο γεννήθηκαν η Αγλαΐα, η Ευφροσύνη και η Θάλεια, κόρες του Δία και της Ευρυνόμης, γνωστές και ως Τρεις Χάριτες, που σύμφωνα με τον Ομηρο έντυναν, έλουζαν και φρόντιζαν τη θεά Αφροδίτη. Μάλιστα, ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας αναφέρει πως εδώ βρισκόταν το ιερό, αλλά και τα αγάλματα των Τριών Χαρίτων.

Πρόκειται για ένα απίστευτο τοπίο, όπου τον κυρίαρχο ρόλο έχει το πεντακάθαρο, κρυστάλλινο νερό που αναβλύζει από τα βράχια. Δυστυχώς, και εδώ η ανευθυνότητα των νεοελλήνων έχει μετατρέψει μέρος της τοπιογραφίας σε σκουπιδότοπο. Το χειρότερο είναι πως αυτή η τριτοκοσμική κατάσταση ενοχλεί μόνο τους ξένους επισκέπτες που καταφθάνουν εδώ από κάθε άκρη της γης για να δουν τις πηγές της Αφροδίτης.

Ομως, για να μην κλείσει η περιήγησή σας με αυτές τις αποτρόπαιες εικόνες, θα προτείναμε να πάρετε το αυτοκίνητό σας και να πάτε ώς τη Λιβαδειά (30 χλμ.). Εδώ, στις παρυφές του Ελικώνα, θα σεργιανίσετε στο νοικοκυρεμένο πεντακάθαρο «Πάρκο της Κρύας», το οποίο η λαϊκή φαντασία έχει ταυτίσει με τις αρχαίες πηγές της Λήθης και της Μνημοσύνης. Τα πολλά τρεχούμενα νερά και η προσεκτική διαμόρφωση του χώρου δημιουργούν μια τοποθεσία κατάλληλη για ξεκούραση και μικρούς ευχάριστους περιπάτους.

Αφθονα χορταριασμένα σκαλοπάτια οδηγούν στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία και στο μικρό γραφικό ξωκλήσι, χτισμένο σε κοιλότητα βράχου. Η περιοχή ενδείκνυται για διασκεδαστικές βόλτες πλάι σε μικρούς καταρράκτες, ενώ εστιατόρια, καφέ και μεζεδοπωλεία θ’ αναλάβουν να δώσουν ένα υπέροχο τέλος σε μια θαυμάσια εκδρομή.

🔺 Κείμενο - φωτογραφίες: Θοδωρής Αθανασιάδης | viewsofgreece.gr

https://www.efsyn.gr